PORADNIK ROLNIKA

INWESTYCJE W GOSPODARSTWACH ROLNYCH

    Duże zainteresowanie działaniem "Inwestycje w gospodarstwach rolnych" Sektorowego Programu Operacyjnego powoduje szybkie wyczerpanie środków na jego realizację w województwie małopolskim. Decyduje kolejność złożenia wniosku w związku z tym rolnicy chcący się starać o dofinansowanie inwestycji w swoich gospodarstwach powinni złożyć je jak najszybciej. Wnioski te można składać w regionalnych oddziałach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Krakowie. Maksymalna pomoc z zakresu tego działania dla jednego rolnika może wynieść nawet 300 tys. zł.

     O pomoc finansową mogą ubiegać się osoby fizyczne tj. obywatele państw członkowskich UE prowadzący działalność rolniczą lub produkcję w działach specjalnych produkcji rolnej na terenie Polski. Są posiadaczami samoistnymi lub zależnymi gospodarstw rolnych. Osoby prawne to podmioty które posiadają wpis o prowadzeniu działalności rolniczej lub produkcji w działach specjalnych produkcji rolnej w Krajowy Rejestrze Sądowym. Pomoc ta udzielana jest w formie refundacji części poniesionych kosztów przez beneficjenta (osobę ubiegającą się o zwrot kosztów) na inwestycje w wysokości od 50%. Jeżeli beneficjentem jest młody rolnik może on uzyskać refundację w wysokości 55% kosztów. W przypadku, gdy modernizowane gospodarstwo znajduje się na terenie o niekorzystnych warunkach gospodarowania zwrot kosztów może wynieść 60%, a z kolei młody rolnik gospodarujący na takich terenach może uzyskać 65% zwrotu kosztów. Za młodego rolnika uważa się osobę, która rozpoczęła samodzielne gospodarowanie nie wcześniej niż w ciągu 5 lat przed datą przyznania pomocy oraz to, że w chwili rozpoczęcia działalności nie przekroczyła 40 lat. Ponad to gospodarstwo którego dotyczy planowana inwestycja, jest prowadzone przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.

     W przypadku wnioskodawców - osób prawnych wymagane jest, aby w chwili ubiegania się o pomoc i w okresie 5 lat po jej udzieleniu (tj. dokonaniu przez ARiMR ostatniej płatności w związku z realizacją projektu) beneficjent pomocy zatrudniał do prowadzenia gospodarstwa objętego pomocą inwestycyjną, osobę o wykształceniu rolniczym na poziomie wyższym lub średnim.

     W przypadku wnioskodawców - osób fizycznych wymagane jest, aby osoba taka spełniała jeden z poniższych warunków dotyczących kwalifikacji zawodowych:

• wykształcenie rolnicze wyższe lub średnie,
• wykształcenie rolnicze na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej lub tytuł kwalifikacyjny w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3 letni staż pracy w gospodarstwie rolnym,
• wykształcenie o kierunku innym niż rolniczy na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 3 letni staż pracy w gospodarstwie rolnym lub (dla osób posiadających wykształcenie wyższe) ukończenie studiów podyplomowych w zakresie związanym z rolnictwem,
• wykształcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 5 letni staż pracy w gospodarstwie rolnym.
• Staż pracy w rolnictwie mierzony jest okresem ubezpieczenia w systemie rolniczych ubezpieczeń społecznych w charakterze rolnika lub domownika lub okresem, w którym wnioskodawca był posiadaczem gospodarstwa.

     Kolejnym kryterium do spełnienia żywotność ekonomiczna gospodarstwa lub jej osiągnie po zakończeniu realizacji projektu. Żywotność ekonomiczną definiuje się na podstawie wielkości ekonomicznej danego gospodarstwa, określonej jako suma nadwyżek bezpośrednich wszystkich działalności rolniczych prowadzonych w tym gospodarstwie. Nadwyżki bezpośrednie oblicza się na podstawie wskaźników Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich (Standard Gross Margines - SGM) wyznaczonych dla poszczególnych rodzajów produkcji rolniczej i regionów. Wielkość ekonomiczna określana jest w ESU (European Size Unit). Wartość l ESU odpowiada nadwyżce równej 1200 euro. Gospodarstwem żywotnym pod względem ekonomicznym jest gospodarstwo o wielkości ekonomicznej równoważnej co najmniej 4 ESU. O ile gospodarstwo nie spełnia kryterium żywotności ekonomicznej w chwili składania wniosku o dofinansowanie projektu, beneficjent zobowiązany jest przedstawić plan przedsięwzięcia określający docelowy (po realizacji projektu) profil i skalę produkcji, przy czym planowana łączna nadwyżka bezpośrednia musi osiągnąć wymagany poziom 4 ESU.

     Gospodarstwo, którego dotyczy projekt, stosownie do rodzaju prowadzonej produkcji, spełnia minimalne standardy w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt. Gospodarstwa objęte pomocą, w chwili składania końcowego wniosku o refundację, muszą być w pełni dostosowane do dotyczących je przepisów określających wymagania w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt, nawet tych, których termin wejścia w życie nastąpi później niż planowany termin zakończenia realizacji projektu.

     Wsparcie finansowe nie może być przeznaczone na projekt, który spowoduje wzrost produkcji, dla której brak normalnego zbytu rynkowego.

     Celem Działania 1.1. jest zapewnienie rolnikom lepszego dostępu do kapitału inwestycyjnego. Dostęp do kapitału może przyczynić się do lepszego wyposażenia gospodarstw, poprawy warunków i bezpieczeństwa pracy, dostosowania do wymogów unijnych w zakresie higieny i bezpieczeństwa żywności, poprawy warunków utrzymania zwierząt oraz ochrony środowiska. Pomoc w ramach tego działania obejmuje:

• budowę, remont połączony z modernizacją budynków lub budowli służących do produkcji rolnej oraz do przechowywania i magazynowania produktów rolnych wraz z zakupem i montażem instalacji technicznej i wyposażenia,
• zakup lub instalację maszyn, urządzeń, wyposażenia lub narzędzi do produkcji rolnej, przechowalnictwa, magazynowania, przygotowania produktów rolnych do sprzedaży, w tym: sprzętu do uprawy, pielęgnacji, ochrony i nawożenia oraz zbioru roślin, ciągników rolniczych, maszyn lub urządzeń do przygotowania, przechowywania, czyszczenia, sortowania, kalibrowania, konfekcjonowania produktów rolnych, maszyn lub urządzeń do przygotowywania, lub składowania pasz, maszyn lub urządzeń do pojenia lub zadawania pasz, urządzeń do pozyskiwania lub przechowywania mleka, urządzeń do usuwania lub składowania odchodów zwierzęcych oraz urządzeń niezbędnych do utrzymania czystości i higieny produkcji,
• zakup gruntów rolnych, w części stanowiącej nie więcej niż 10 % kosztów kwalifikowanych projektu,
• zakup budynków lub budowli, o ile zakup ten jest ściśle związany z celami projektu, w części stanowiącej nie więcej niż 50% kosztów kwalifikowalnych projektu,
• zakładanie sadów lub plantacji wieloletnich, obejmujące wyłącznie zakup kwalifikowanego materiału roślinnego, wyposażenia tj. konstrukcji do podtrzymywania roślin oraz folii lub agrowłókniny do ściółkowania oraz koszty grodzenia nowozakładanych sadów lub plantacji,
• wyposażanie pastwisk: grodzenia, budowy wiat dla zwierząt, zakup i instalację urządzeń do pojenia zwierząt oraz budowy ujęć wody lub jej doprowadzania,
• zakup zwierząt hodowlanych (stada podstawowego) - zwierząt należących do gatunków gospodarskich, osobników hodowlanych w rozumieniu Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2002 r. Nr 207 póz. 1762 z późn. zm.),
• budowę, zakup i instalację urządzeń do nawadniania upraw,
• budowę, zakup i instalację urządzeń służących ochronie środowiska (dotyczy projektów w zakresie składowania odchodów zwierzęcych, odpadów, mycia i czyszczenia sprzętu) poprawie warunków utrzymania zwierząt i podniesieniu standardów higienicznych produkcji rolnej.
• Koszty związane z przygotowaniem i realizacją projektu w wysokości do 12% pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu obejmujące:
• przygotowanie dokumentacji technicznej;
• przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych;
• zaświadczenia, pozwolenia, opłaty i wszelka dokumentacja związana z ich uzyskaniem;
• nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany;
• obsługę geodezyjną;
• usługi dotyczące zarządzania projektem;
• nabycie patentów lub licencji.

     W celu uzyskania pomocy należy:

• dokładnie zaplanować inwestycję (sporządzić plan przedsięwzięcia). W sporządzeniu takiego planu może pomóc Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Oświęcimiu, fundacje działające na rzecz rolnictwa oraz wyspecjalizowane prywatne firmy.,
• zebrać wymagane załączniki (w tym zezwolenie),
• wypełnić wniosek o pomoc.

     Wniosek taki zawiera m.in.:

• ogólne informacje o projekcie,
• informacje identyfikacyjne wnioskującego o pieniądze,
• ogólna charakterystyka prowadzonej działalności (opis gospodarstwa lub firmy),
• opis projektu,
• plan wydatków.
• złożyć wniosek wraz z załącznikami w oddziale Regionalnym ARiMR.

     Jeżeli wniosek o pomoc spełni wszystkie wymagania i są dostępne środki finansowe (decyduje kolejność zgłoszeń), beneficjent pomocy może rozpocząć realizację projektu z chwilą podpisania umowy. Koszty poniesione przed datą zawarcia umowy nie będą uznane jako koszty kwalifikowalne. Zasada ta nie dotyczy jedynie kosztów ogólnych - mogą one być poniesione przed podpisaniem umowy, lecz nie wcześniej niż 1 stycznia 2004 r. Po realizacji przedsięwzięcia (lub jego etapu) należy w ARiMR:

• przedstawić informacje o wykonaniu prac;
• udokumentować poniesione wydatki (przedstawić faktury);
• złożyć wniosek o płatności wraz z załączonymi fakturami.

     Na tej podstawie Agencja dokonuje częściowego zwrotu kosztów inwestycji.

     Termin płatności zależy od dnia, w którym będzie realizowany projekt oraz od jego charakteru. Możliwości wypłaty pieniędzy są dwie: albo po zakończeniu projektu, albo w trakcie jego realizacji

     Agencja lub wskazane przez nią podmioty mogą kontrolować inwestycję przez 5 lat. W tym zakresie należy przechowywać dokumenty związane z projektem

     Należy pamiętać że każdy, kto korzysta z tego funduszu, nie będzie mógł wykorzystać na dalsze inwestycje, pieniędzy pochodzących z dopłat do oprocentowania kredytów udzielanych przez banki, m.in. na realizację inwestycji w gospodarstwach rolnych. Tych dwóch form pomocy nie można łączyć.

DOSTOSOWANIE GOSPODARSTW ROLNYCH DO STANDARDÓW UNII EUROPEJSKIEJ

    W poprzednim artykule scharakteryzowaliśmy instrument finansowy służący wspieraniu gospodarstw niskotowarowych. Obecnie prezentujemy działanie (podobnie jak poprzednie uruchomione w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich i obowiązujące od 1 lutego br.) za pomocą, którego rolnicy mogą dostosować swoje gospodarstwa do standardów Unii Europejskiej w zakresie:

1. wymagań przechowywania nawozów naturalnych,
2. minimalnych wymagań weterynaryjnych przy produkcji mleka i przetworów mlecznych,
3. minimalnych warunków utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich. Ze względu na ograniczony zasięg tego schematu do 44 ferm kur nieśnych zlokalizowanych na terenie naszego kraju, ujętych w załączniku do Traktatu Akcesyjnego, nie będziemy go bliżej charakteryzować.

Standard 1.

Umożliwia realizacje przedsięwzięć polegających na:

• wyposażeniu gospodarstwa rolnego w płytę gnojową lub zbiornik na gnojówkę lub gnojowicę,
• rozbudowie istniejącej płyty gnojowej.

    Termin przewidziany na realizację takiego przedsięwzięcia to okres 12 miesięcy od dnia przyznania rolnikowi płatności. Wysokość płatności jest uzależniona od rodzaju przedsięwzięcia oraz liczby sztuk zwierząt w gospodarstwie w przeliczeniu na tzw. duże jednostki przeliczeniowe (DPJ). Poniżej przedstawiamy sposób obliczania powierzchni płyty gnojowej lub pojemności zbiornika na gnojówkę albo gnojowicę, stanowiący podstawę obliczenia płatności.

Użyte w tabeli określenia oznaczają:

• nDPJ - liczbę zwierząt (n) w gospodarstwie wyrażoną w DPJ
• X - powierzchnię płyty gnojowej lub pojemność zbiornika na gnojówkę albo gnojowice wymagana do przechowywania nawozów naturalnych przez okres 4 miesięcy
• Y - powierzchnię płyty gnojowej lub pojemność zbiornika na gnojówkę albo gnojowice w gospodarstwie w dniu złożenia wniosku
• Z - powierzchnię płyty gnojowej lub pojemność zbiornika na gnojówkę albo gnojowice stanowiącą podstawę obliczenia płatności,

    Obliczoną w ten sposób podstawę, musimy pomnożyć przez wysokość stawki płatności przewidzianej dla danego przedsięwzięcia, aby otrzymać wyrażoną w zł. wysokość dotacji. I tak dla przedsięwzięcia polegającego na wyposażeniu gospodarstwa rolnego w płytę gnojową o powierzchni do 35 m2 należy przyjąć stawkę 217 zł/m2. Dla wyposażenia gospodarstwa w kryty zbiornik na gnojowicę lub gnojówkę do 30 m3 - 680 zł/m3, w otwarty zbiornik od 90-100 m3 - 308 zł/m3. Aby prawidłowo obliczyć wysokość dotacji, ale przede wszystkim dowiedzieć się, czy spełniamy główne warunki ubiegania się o wsparcie (o czym niżej) przydatna będzie znajomość współczynników przeliczeniowych zwierząt gospodarskich na DPJ. Poniższa tabela obrazuje współczynniki dla przykładowych rodzajów zwierząt.

Standard 2.

Umożliwia realizacje przedsięwzięć polegających na:

• przygotowaniu ścian i podłóg w pomieszczeniach do doju oraz do przechowywania mleka w taki sposób, aby ułatwić czyszczenie i odpływ cieczy oraz usuwanie zanieczyszczeń z tych pomieszczeń,
• wyposażeniu gospodarstwa: w dojarkę, schładzalnik do mleka, ujecie wody lub wyposażenie pomieszczeń do przechowywania mleka w umywalkę z podgrzewaczem wody.

    Powyższe przedsięwzięcia mogą realizować rolnicy, którzy posiadają nie więcej niż 30 sztuk krów. Termin realizacji, podobnie jak w przypadku Standardu 1 nie może być dłuższy niż 12 miesięcy od dnia przyznania rolnikowi płatności.
Wysokość płatności dla przygotowania stanowiska udojowego ustala się jako iloczyn stawki płatności na stanowisko udojowe i liczby tych stanowisk. Stawka została ustalona na poziomie 350 zł. na jedno stanowisko.
Dla pozostałych przedsięwzięć wysokość płatności wynosi:

• 6 tys. zł - w przypadku wyposażenia gospodarstwa produkcyjnego w dojarkę,
• 8 tys. zł - w przypadku wyposażenia gospodarstwa produkcyjnego w schładzalnik do mleka o poj. do 200 litrów,
• 6 tys. zł - w przypadku wyposażenia gospodarstwa w ujecie wody,
• 500 zł - w przypadku wyposażenia pomieszczeń do przechowywania mleka w umywalkę z podgrzewaczem wody.

Warunki udzielenia płatności

Płatność jest udzielana rolnikowi, który:

• został wpisany do ewidencji producentów (taki wpis posiada np. rolnik który ubiegał się przyznanie płatności bezpośrednich),
• prowadzi gospodarstwo rolne, w którym:
• liczba utrzymywanych zwierząt w dniu złożenia wniosku wynosi co najmniej 5 DJP
• zawartość azotu w nawozach naturalnych wyprodukowanych w tym gospodarstwie wynosi nie więcej niż 170 kg/ha użytków rolnych,
• zobowiąże się do realizacji przedsięwzięć dostosowujących jego gospodarstwo do standardów UE w zakresie omówionych powyżej standardów,
• nie korzysta z innych środków finansowych w ramach funduszy strukturalnych na realizację tego przedsięwzięcia

Niezbędne dokumenty

• wniosek rolnika o przyznanie płatności,
• plan dostosowania gospodarstwa,
• oraz w przypadku realizacji przedsięwzięć z zakresu dostosowania gospodarstwa do wymagań weterynaryjnych przy produkcji mleka i przetworów mlecznych (jeżeli przepisy przewidują konieczność posiadania przez rolnika takiego zaświadczenia)- oświadczenie o niespełnianiu przez to gospodarstwo wymagań weterynaryjnych w zakresie higieny i postanowienie lekarza weterynarii o odmowie wydania takiego dokumentu (jeżeli przepisy przewidują konieczność posiadania przez rolnika takiego zaświadczenia).

Terminy wypłaty płatności

Wsparcie będzie wypłacane w dwóch równych ratach i w może sięgnąć do 25 tyś. euro rocznie na jedno gospodarstwo. Co ważne rolnik nie musi deklarować udziału własnych środków, gdyż działanie to umożliwia pokrycie 100% kosztów całej inwestycji z przyznanego dofinansowania.
Wypłata pierwszej raty nastąpi w terminie 60 dni od dnia, gdy decyzja o przyznaniu płatności stanie się ostateczna. Drugiej jeżeli rolnik spełni następujące warunki:

• zrealizuje w terminie zaplanowane przedsięwzięcie
• oraz w dniu zakończenia jego realizacji osiągnie wielkość ekonomiczną gospodarstwa rolnego na poziomie 4 ESU

Miejsce i termin składania wniosków

Wniosek należy złożyć w powiatowym biurze ARiMR. Wnioski składa się w dowolnym terminie począwszy od 1 lutego 2005 r. Ze względu na ograniczoną limitem wysokość środków finansowych na tę formę pomocy, płatności będą udzielane według kolejności otrzymanych przez Agencję wniosków.

Szczegółowych informacji na temat opisanego działania (w tym pomoc w obliczeniu DJP, uzyskanie formularza wniosku, formularza i instrukcji opracowania planu dostosowania) można uzyskać w Wydziale RDG Urzędu Gminy Kęty - Rynek 7, pok 27, tel. 844-76-00 wew. 128, 168 oraz w Gminnym Centrum Informacji w Kętach ul. Żwirki i Wigury 2a (na przeciwko głównego wejścia do Domu Kultury), tel. 845-18-29.

RENTY STRUKTURALNE

    Renty strukturalne mają na celu zapewnienie dochodu rolnikom, którzy zdecydują się zrezygnować z prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym i zdecydują się je przekazać w celu poprawy żywotności ekonomicznej gospodarstwa innego rolnika lub następcy. Ponadto gospodarstwo można przekazać na rzecz Skarbu Państwa do Agencji Nieruchomości Rolnych lub na cele związane z ochroną środowiska jak i zalesieniem. Przechodzenie na rentę może być dokonane w dowolnym momencie roku. Na jesieni ubiegłego roku w unijnym programie rent strukturalnych dokonano kilku istotnych zmian.

    Prawo do renty strukturalnej może być przyznane producentowi rolnemu, będącemu osoba fizyczną, który spełnia łącznie następujące warunki:

• ma ukończone 55 lat, a do ukończenia wieku emerytalnego pozostało mu nie mniej niż 6 miesięcy (lecz nie osiągnął 60 lat, jeżeli jest kobietą, albo ma ukończone 60 lat, lecz nie osiągnął 65 lat, jeżeli jest mężczyzną),
• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez okres co najmniej 5 lat,
• prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą na własny rachunek w gospodarstwie rolnym w okresie co najmniej 10 lat bezpośrednio poprzedzających zgłoszenie wniosku o rentę strukturalną i działalność ta była jedynym lub głównym źródłem jego utrzymania,
• zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej,
• przekazał gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni wynoszącej co najmniej 3 ha.

    Gospodarstwo rolne może być przekazane w sposób trwały- czyli przez odpłatne lub nieodpłatne przeniesienie własności nieruchomości, wchodzących skład gospodarstwa rolnego w drodze umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego.
    Małżonkowie po przejściu na rentę mogą posiadać razem maks. do 0,5 ha UR wraz z siedliskiem, które wykorzystywać będą do prowadzenia działalności rolniczej służącej wyłącznie zaspokajaniu własnych potrzeb. Przekazywane za rentę gospodarstwo musi być w całości przekazane następcy, a gdy przekazanie następuje na rzecz innych rolników na powiększenie ich gospodarstw, może być przekazane w odrębnych częściach. Wymaga się by przejmujący posiadali odpowiednie kwalifikacje zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej, nie mieli ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia rolniczego albo ubezpieczenia społecznego rolników. Zobowiązali się do prowadzenia działalności rolniczej na przejętych gruntach przez okres co najmniej 5 lat. Ponadto wymaga się by rolnik przejmujący był młodszy od przekazującego. Rolnik przekazując gospodarstwo zobowiązany jest również przekazać odpłatnie lub nieodpłatnie posiadany inwentarz żywy (za wyjątkiem zwierząt hodowanych na własne potrzeby). Dodatkowo wyzbywa się prawa do dopłat obszarowych, kwot produkcyjnych itp.

Wielkość renty strukturalnej wynosi od 210% do 440% najniższej emerytury. Wysokość renty ustala się jako odpowiedni procent kwoty najniższej emerytury określonej w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Podstawowa wielkość renty (210%) może zostać zwiększona o następujące elementy:

1. Dodatek na małżonka (zwiększenie podstawy o 60%)- otrzymanie go jest możliwe gdy spełnione są następujące warunki:
• gospodarstwo rolne przekazane w ramach rent strukturalnych stanowiło jedyne źródło utrzymania dla obojga małżonków
• małżonkowie w dniu złożenia wniosku o rentę spełniają jednocześnie warunki określone dla beneficjenta
2. przekazanie w sposób trwały gruntów o powierzchni min. 3 ha UR (zwiększenie podstawy o 50%);
3. 3% najniższej emerytury za każdy hektar, powyżej 3 ha przekazany w sposób trwały na powiększenie istniejącego gospodarstwa rolnego, ale nie więcej niż za 20 ha;
4. 3% najniższej emerytury za każdy hektar, powyżej 3 ha przekazany w sposób trwały na powiększenie istniejącego gospodarstwa rolnego, prowadzonego przez rolnika w wieku do 40 lat ale nie więcej niż za 20 ha.

Renta strukturalna nie przysługuje rolnikowi jeżeli:

• ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników albo zaopatrzenia emerytalnego,
• grunty wchodzące w skład gospodarstwa planowanego do przekazania zostały przejęte od innego rolnika w zamian za rentę strukturalną w okresie krótszym niż 5 lat

Uprawniony do renty strukturalnej traci prawo do wypłaty dodatku na małżonka jeżeli ten:

• nabędzie prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników albo zaopatrzenia emerytalnego
• podejmie prace zarobkową podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, za wyjątkiem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej

W razie śmierci uprawnionego do pobierania renty strukturalnej świadczenie wypłaca się jego małżonkowi (jeśli przekazane gospodarstwo stanowiło źródło utrzymania obojga małżonków), jeżeli spełnia on następujące warunki:

• ukończył 55 lat
• nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników albo zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społecznego rolników
• nie prowadzi działalności rolniczej

Po śmierci uprawnionego do renty strukturalnej płatność z tego tytułu wypłaca się małżonkowi, lecz nie dłużej niż do dnia, do którego świadczenie pobierałby uprawniony.

Uwaga: Renata strukturalna nie jest opodatkowana podatkiem dochodowym. Ze świadczenia rentowego rolnik musi opłacić kwartalnie składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe KRUS za siebie i dodatkowo za małżonka, jeśli pobiera na niego dodatek do renty strukturalnej.

Wypłata renty strukturalnej ulega zawieszeniu, jeżeli uprawniony do renty strukturalnej podejmie prowadzenie działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego bez względu na wysokość osiąganego przychodu. Wypłata renty strukturalnej ulega zawieszeniu w całości.

Renat strukturalna jest płacona przez 10 lat. Np. gdy rolnik w wieku 57 lat wystąpił o nią, będzie miał wypłacane do 67 roku życia, z tym że od 65 roku życia (od wieku emerytalnego) renta strukturalna pomniejszona będzie o wysokość kwoty, należnej mu z tytułu nabycia prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników lub zaopatrzenia emerytalnego. Taka pomniejszona renta będzie wypłacana przez 2 lata czyli do końca 10-letniego okresu od przyznania renty strukturalnej. W dalszych latach (w tym przykładzie od 67 roku życia) rolnik będzie otrzymywać już tylko zwykłe krusowskie świadczenie.

W biurach ARiMAR są dostępne wnioski, które wypełniać będą rolnicy zamierzający ubiegać się o rentę strukturalną. Wypełnione dokumenty złożyć należy w agencji, gdzie po przeprowadzeniu weryfikacji złożonego wniosku wydane jest postanowienie upoważniające rolnika do przekazania gospodarstwa rolnego. Od tego momentu rolnik ma pół roku na przekazanie gospodarstwa. W następstwie przekazania gospodarstwa wydawana jest decyzja w sprawie przyznania renty strukturalnej. Maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego umowę zbycia nieruchomości za rentę strukturalną wynosi 600 zł.

ROLNICTWO EKOLOGICZNE

    Rolnictwo ekologiczne polega na takim zarządzaniu gospodarstwem, które sprzyja procesom biologicznym umożliwiającym udostępnianie z gleby składników pokarmowych dla roślin oraz ograniczaniu występowania chorób i szkodników. Jest to system gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej, dopuszczający do użycia w uprawie i przetwórstwie tylko środki pochodzenia naturalnego. Dzięki wykluczeniu stosowania pestycydów i nawozów sztucznych nie powoduje zanieczyszczania gleby i wód gruntowych, ogranicza wypłukiwanie składników pokarmowych z gleby, sprzyja bioróżnorodności.

    Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej zaczęła obowiązywać ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 93 poz.898), określa zadania oraz właściwości organów i jednostek organizacyjnych w zakresie rolnictwa ekologicznego. Została ona podporządkowana wprost przepisom wspólnotowym - Rozporządzeniu Rady 2092/91/EWG z 24 czerwca 1991r. Rozporządzenie to reguluje zarówno zasady produkcji metodami ekologicznymi, etykietowanie jak i sposób kontroli oraz certyfikowanie w rolnictwie ekologicznym. Zawierają one także załączniki, w których wymienione są dopuszczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym nawozy, środki ochrony roślin, obsada zwierząt na ha, minimalna powierzchnia konieczna do przebywania zwierząt w budynkach, pasze i dodatki paszowe, składniki i substancje dopuszczone w przetwórstwie surowców ekologicznych.

Warunki ubiegania się o certyfikat gospodarstwa ekologicznego

    Zgodnie z Ustawą o rolnictwie ekologicznym z 20 kwietnia 2004 roku każdy producent zamierzający podjąć działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego i ubiegać się o certyfikat zgodności musi zgłosić zamiar prowadzenia takiej działalności do:

• wybranej, upoważnionej jednostki certyfikującej i przesłać wniosek/zgłoszenie gospodarstwa do kontroli (Formularz zgłoszenia dostępny na stronie internetowej IJHARS www.ijhar-s.gov.pl lub w Ośrodku Doradztwa Rolniczego)
• wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (w województwie małopolskim na adres: Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych; ul. Wodna 4, 30-556 Kraków)

    Jednostki certyfikujące przeprowadzają kontrole w gospodarstwie w okresie produkcji. W czasie kontroli sporządzany jest protokół, który jest podstawą do wydania certyfikatu zgodności lub zaświadczenia, że gospodarstwo znajduje się w okresie przestawiania. Przestawianie gospodarstwa na produkcję metodami ekologicznymi trwa co najmniej 2 lata (3 lata dla plantacji wieloletnich) i w tym czasie gospodarstwo musi być prowadzone zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Gospodarstwa ekologiczne kontrolowane są co najmniej raz do roku, a wydane certyfikaty zgodności lub zaświadczenia o przestawianiu mają ważność przez jeden rok z możliwością przedłużania.

Upoważnione jednostki certyfikujące rolnictwo ekologiczne :

1. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji; Biuro ds. Badań i Certyfikacji O/w Pile 64-920 Piła; ul. Śniadeckich 5; tel. (067) 213 82 00
2. BIOEKSPERT Sp. Z o.o.; 02-621 Warszawa; ul. Boya-Żeleńskiego 6/34; tel. (022) 825 22 31
3. Jednostka Certyfikacji Produkcji Ekologicznej PNG Sp. Z o.o. 26-065 Piekoszów koło Kielc; tel. (041) 306 48 11
4. AGRO BIO TEST Sp. Z o.o. 02-787 Warszawa ul. Nowoursynowska 166; tel. (022) 847 87 39
5. COBICO Sp. Z o.o. 31-203 Kraków; ul.Lekarska 1; tel. (012) 632 35 71
6. EKOGWARANCJA PTRE Sp. Z o.o. w Lublinie 20-834 Lublin, ul. Irysowa 12/2; tel. (081) 742 68 64

Formy dotacji w rolnictwie ekologicznym
Od bieżącego roku w rolnictwie ekologicznym obowiązują następujące formy dotacji:

• do kosztów kontroli - wypłacane z budżetu państwa przez Stacje Chemiczno-Rolnicze - rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 15 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 72, poz.655). Formularze wniosku o wypłacenie dotacji do kosztów kontroli rolnik może otrzymać od upoważnionych jednostek certyfikujących. Wnioski o dotacje do kosztów kontroli należy składać do dnia 31 lipca lub do dnia 15 października do Stacji Chemiczno-Rolniczej (w woj. Małopolskim na adres: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza, 30-133 Kraków, ul. Kołowa 3)
• do powierzchni upraw ekologicznych (pakiet: rolnictwo ekologiczne (S02)) - na podstawie wniosku o przyznanie płatności w ramach wspierania przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt - Działania 4 Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006

Wymagania w ramach działania

Rolnik, który prowadzi gospodarstwo metodą ekologiczną (posiada certyfikat albo zaświadczenie o przestawianiu) lub zgłosił gospodarstwo do kontroli może ubiegać się o dotację, jeśli:

• jest właścicielem lub dzierżawcą gruntów rolnych co najmniej w czasie trwania zobowiązania (5 lat),
• gospodaruje na powierzchni co najmniej 1 ha użytków rolnych;
• przygotuje z doradcą rolnośrodowiskowym plan działalności rolnośrodowiskowej i złoży wniosek o przyznanie płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt;
• zobowiąże się do stosowania przez okres 5 lat zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej na terenie całego gospodarstwa oraz warunków dotyczących zasad produkcji ekologicznej określonych w rozporządzeniu Rady nr 2092/91/EWG na terenach objętych działaniami pakietu "Rolnictwo ekologiczne";
• podejmie się prowadzenia szczegółowych zapisów dotyczących gospodarowania i podstawowych danych dotyczących zwierząt (DJP/ha), potrzebnych dla celów kontroli i monitoringu;

Zadania realizowane w ramach pakietu - rolnictwo ekologiczne

• Prowadzenie produkcji rolnej zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o rolnictwie ekologicznym
• Zachowanie na terenie gospodarstwa powierzchni trwałych użytków i wszystkich elementów krajobrazu tworzących ostoje dzikiej przyrody; w uzasadnionych przypadkach zmniejszenie jest dopuszczalne, ale musi pozostać co najmniej 3% ich powierzchni w gospodarstwie

Wysokość stawek płatności - pakiet: rolnictwo ekologiczne (S02)

    Płatność za realizację działań rolnośrodowiskowych może być udzielona w wysokości 120% stawki podstawowej jeżeli produkcja zwierzęca w gospodarstwie ekologicznym jest zbilansowana z produkcją roślinną (czyli jeżeli produkcja azotu wyprodukowana w formie nawozu naturalnego w danym gospodarstwie wynosi min. 51 kg N/ha a max. 170 kg N/ha)

Przystąpienie do programu

• w chwili rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa metodą ekologiczną - wysyła się formularz zgłoszeniowy do upoważnionej jednostki certyfikującej oraz do wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych - przez cały rok, jednak w terminie umożliwiającym przeprowadzenie kontroli w gospodarstwie;
• opracowuje sięwspólnie z doradcą rolnośrodowiskowym plan działalności oraz wypełnia wniosek o przyznanie płatność z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych
• składa się wniosek do powiatowego biura Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Płatności dla rolnictwa ekologicznego w ramach przedsięwzięć rolnośrodowiskowych:

• decyzję o przyznaniu płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych wydaje kierownik biura powiatowego Agencji
• w następnych latach płatność rolnośrodowiskowa będzie wypłacana:
• w pierwszym roku realizacji programu rolnośrodowiskowego - w terminie 8 miesięcy od dnia rozpoczęcia jego realizacji;
• począwszy od drugiego roku realizacji działania rolnośrodowiskowego - w terminie 12 miesięcy od dnia wypłaty poprzedniej płatności.

Rolnik zobowiązany jest realizować plan działalności rolnośrodowiskowej opracowany dla jego gospodarstwa przez pięć lat. Za przerwanie realizacji planu działalności względnie uchybienia w realizacji przewidziane są odpowiednie sankcje.

TURYSTYCZNY BIZNES NA WSI

    Od kilku lat z powodzeniem rozwija się nowy rodzaj wypoczynku: turystyka wiejska i agroturystyka, które stały się doskonałym sposobem na prowadzenie działalności gospodarczej na wsi. Zjawisko to związane jest z docenianiem roli aktywności fizycznej dla zdrowia, chęcią czynnego wypoczynku na "łonie natury". Agroturystyka to dobra forma wypoczynku dla mieszkańców miasta. Polską gościnność i walory krajobrazowe zaczynają doceniać także turyści zagraniczni. Następuje stopniowy spadek zainteresowania wypoczynkiem w specjalnie przeznaczonych dla turystów obiektach. Rośnie standard bazy noclegowej oraz jakość obsługi. Ta raczkująca jeszcze kilka lat temu branża dzisiaj stała się jedną z dominujących gałęzi polskiej turystyki.

Rodzaje turystyki rozwijającej się na obszarach wiejskich oraz formalności związane z jej założeniem:

• Rolnik prowadzący czynne gospodarstwo rolne wynajmuje pokoje (warunek baza noclegowa nie może mieć więcej niż 5 pokoi) i traktuje tą działalność jako dodatkowe źródło dochodu. Podstawą jego utrzymania jest uprawa ziemi, hodowla itd. - rolnik nie musi rejestrować działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowi podatkowemu oraz ubezpieczeniowemu. Natomiast jego obowiązkiem jest zgłoszenie tego typu działalności w gminie ( zostanie włączony do ewidencji gospodarstw agroturystycznych) oraz w urzędzie skarbowym, gdzie zobowiązany jest złożyć oświadczenie, że jego dochód dodatkowy z tego tytułu nie przekroczy 10 tys. euro. Jeżeli dochód będzie większy to będzie musiał odprowadzić podatek.
• Osoby, które są mieszkańcami wsi, ale nie prowadzą własnych gospodarstw rolnych - tego typu działalność musi być zarejestrowana jako działalność gospodarcza, ze wszystkimi obowiązkami wobec urzędu skarbowego, ZUS itd. Obowiązek taki powstaje bez względu na ilość wynajmowanych pokoi.
• Tzw. ekoturystyka (nastawiona głównie na turystów zagranicznych) czyli wypoczynek u rolnika, prowadzącego czynne gospodarstwo rolne, z zachowaniem określonych standardów np. oferowanie ekologicznych pomieszczeń, ekologicznej żywności z atestem itp. W tym przypadku wynajem pokoi nie podlega zgłoszeniu.

    Założenie gospodarstwa agroturystycznego nie jest skomplikowane (minimum formalności w urzędzie Gminy), bardziej jednak liczy się pomysł na przyciągnięcie turystów i oferowane atrakcje np. wycieczki bryczką, organizowanie spływów kajakowych, kuligów, ognisk. Ponadto nie bez znaczenia pozostaje lokalizacja gospodarstwa - bliskość jezior, lasów, terenów górskich jest zawsze dodatkowym argumentem dla osób szukających miejsca do spędzenia wakacji. Utworzenie gospodarstwa wiąże się także z nakładami inwestycyjnymi na: remont i wyposażenie pokoi, węzeł sanitarny, przygotowanie odpowiedniej infrastruktury do wypoczynku.

    Wielkość inwestycji zależy od tego, czy jesteśmy właścicielem budynku i działki, czy dopiero zamierzamy je nabyć. Nakłady właściciela na przygotowanie pokojów do użytku gości nie muszą być duże, wystarczy zakupić odpowiedni sprzęt (m.in. meble, czajniki bezprzewodowe, telewizory), wykonać remont łazienki i pokoi. Jeśli dom jest dosyć nowy, nie muszą to być duże koszty i można zmieścić się w kilku tysiącach złotych. Kiedy zamierzamy nabyć gospodarstwo i przystosować je do odpowiednich standardów, należy liczyć się z wydatkiem od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych.

    Agroturystyka nie ogranicza się tylko do zakwaterowania i wyżywienia turystów w gospodarstwie rolnika, ale wymaga również stworzenia im pakietu dodatkowych propozycji aktywnego wypoczynku w obrębie wsi, gminy czy regionu. Wymaga, zatem odpowiednio przedstawionej i opracowanej oferty agroturystycznej, na którą składa się 5 grup składników:

• atrakcje środowiska naturalnego,
• zakwaterowanie,
• dostępne obiekty i urządzenia,
• możliwość spędzenia wolnego czasu,
• dostępne usługi.

    Im oferta będzie większa i bogatsza oraz atrakcyjniejsza, tym więcej turystów zachęci do skorzystania z wypoczynku na wsi w gospodarstwie rolnym.

    Wszelkie informacje na temat agroturystyki można uzyskać w Wojewódzkich Ośrodkach Doradztwa Rolniczego, gdzie specjaliści przygotowują i opiniują zainteresowanym rolnikom biznesplany potrzebne do uzyskania kredytów, a także świadczą pomoc w zakresie odbycia odpowiednich szkoleń (normy sanitarne, BHP, prawo budowlane, przeciwpożarowe itd.). Po zakończeniu szkolenia rolnik otrzymuje odpowiednie zaświadczenie, które musi przedłożyć w banku udzielającym kredytu.

    O preferencyjne kredyty na agroturystykę można zbiegać w Europejskim Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Kredyty te są przyznawane na uruchamianie nowej bądź rozwijanie dotychczasowej działalności agroturystycznej we wsiach i miastach całej Polski do 10 tysięcy mieszkańców. Maksymalna kwota kredytu to 150 000 zł. Kredyty te można spłacać maksymalnie przez 5 lat. W tym czasie dopuszczalny jest rok karencji w spłacie kapitału. O pieniądze można się starać w filiach i oddziałach Banku Ochrony Środowiska (Oddział w Krakowie 31-110 Kraków ul. Piłsudskiego 23 (0-12) 628-45-00 (0-12) 423-10-98 e-mail: krakow@bosbank.pl,) Gospodarczego Banku Wielkopolskiego oraz bankach spółdzielczych.

    Na działalność agroturystyczną można uzyskać dopłaty z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W kilkunastu bankach w Polsce rolnicy mogą starać się o nisko oprocentowane kredyty. Do ich oprocentowania dopłaca Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Kredyt może być przyznany na pokrycie do 80 % wartości nakładów inwestycyjnych. Można go spłacać maksymalnie przez 8 lat, z możliwością zastosowania 2-letniej karencji w spłacie kapitału. O kredyty można zabiegać w Banku Gospodarki Żywnościowej, Banku Ochrony Środowiska, Banku Przemysłowo-Handlowym PBK, Banku Zachodnim WBK i innych.
Gdzie szukać gospodarstw agroturystycznych:

• www.wakacje.agro.pl
• www.e-agrotrystyka.pl
• www.agrowakacje.pl
• www.agroturystyka.pl
• i inne