1. Położenie
i granice administracyjne
Wieś Kierlikówka leży na pograniczu Beskidu
Wyspowego i Pogórza Wielicko-Wiśnickiego, a najbliższym szczytem tego pasma górskiego
jest góra Kamionna-805m.n.p.m.- kiedyś najwyższy szczyt byłego województwa
tarnowskiego i góra Pasierbiecka -763m.n.p.m.
Kierlikówka należy do województwa małopolskiego,
powiatu bocheńskiego (południowo-zachodnia część). Jako jedna z siedmiu wsi wchodzi w
skład gminy Trzciana. Graniczy z następującymi miejscowościami; od południa z
Kamionną, od południowego zachodu z Rdzawą, od zachodu z Ujazdem, od północy z
Trzcianą, od północnego wschodu z Łąktą Dolną, od wschodu z Łąktą Górna i
Dolną.
W miejscowości tej wyodrębniają się poszczególne
przysiółki: Dołki, Dąbry, Zastawie, Lutry, Ur. Górka, Kierlikówka.
Wieś posiada korzystne położenie względem aglomeracji
krakowskiej. Od Krakowa dzieli ja odległość 45 km licząc wzdłuż drogi: Kierlikówka
- Trzciana - Łapanów - Gdów - Wieliczka. Korzystna komunikacja jest również przez
Bochnię, Nowy Wiśnicz, jednak odległość ta wynosi 60 km.
W związku z powyższym, zanieczyszczenie powietrza jest
minimalne.
2. Rzeźba terenu
Budowa geologiczna:
Kierlikówka znajduje się w Karpatach, na Płaszczowinie
Śląskiej. Na tę płaszczowinę jest naniesiona płaszczowina magurska. W tej masie
płaszczowiny magurskiej powstały podłużne pęknięcia.
Miejscowość usytuowana w obrębie Beskidu Wyspowego posiada korzystną rzeźbę terenu.
Występują wzniesienia dochodzące do 340-360m, które w większości pokrywają lasy.
Deniwelacje między dnami dolin, a wierzchołkami wynoszą 300-400 m. W tej części
rzeźba jest bardzo urozmaicona, związaną z odpornością skał na wietrzenie. Spadki
terenu często przekraczają 25%, a wąskie doliny przecinają swoją siecią krajobraz.
Gleby
Dominują gleby brunatne pochodzenia lessowego. W południowej
części tej miejscowości występuje ten sam typ gleb jednak na podłożu glin
piaszczystych. Na wzniesieniach i garbach występują gleby gliniasto-piaszczyste, gliny
ciężkie i szkieletowe. Niewielkie powierzchnie wzdłuż rzeki Rdzawki zajmują mady.
Większą część zajmują gleby średnie i słabe plonotwórczo. Przeważają grunty,
które pod względem bonitacji glebowej zaliczamy do klasy IV a i IV b.
Klasa IV a to gleby orne średniej jakości, mało przewiewne, zimne i mało czynne. W
okresach upałów zsychają się, tworząc głębokie pęknięcia i szczeliny lub bryły
trudne do rozbicia. Uprawiane na mokro marzą się, wymagają więc uchwycenia w sposób
umiejętny pory upraw. W sprzyjających warunkach atmosferycznych można na nich uzyskać
wysokie plony pszenicy, buraków i koniczyny.
Klasa IV b gleby orne średniej jakości, nieco gorsze są bardziej wadliwe, zbyt suche
lub zbyt wilgotne. Wchodzą w skład kompleksów zbożowo-pastewnych słabych lub
pszennych wadliwych. Gleby cięższe i płytkie wchodzą w skład gleb
żytnio-ziemniaczanych.
Część gruntów to skłony północne. Dość korzystny jest
rozkład kompleksów glebowo-rolniczych. Największy obszar zajmuje kompleks pszenny dobry
śródgórski i podgórski. Wymaga starannej uprawy, ale jest przydatny do uprawy roślin
wymagających lepszych gleb. Warunkiem na powodzenie ich uprawy jest uregulowanie
zawartości mokro składników i regulacja pH.
3. Wody i klimat
Stosunki wodne wsi zależne są od rzeźby terenu, klimatu
i szaty roślinnej. Obszar Kierlikówki należy do dorzecza rzeki Raby. Nieliczne strumyki
odprowadzają wody opadowe w kierunku południowym do Potoku Rdzawka, oraz w kierunku
północnym do Potoku Saneckiego, które to potoki są dopływami rzeki Stradomki, te zaś
stanowią dopływ Raby. W czasie gwałtownych opadów bądź topnienia śniegu część
materiału skalnego żwirów i piasków odprowadzane jest z płasko wzgórza do tych rzek
w formie zawiesiny lub wleczenia rumowiska po szosach.
Znaczne natomiast są zasoby wód gruntowych, które uwarunkowane są
przede wszystkim stosunkami geologicznymi. Na terenie wsi występują wody wierzchówkowe,
zalegają one płytko, reagują szybko na zmiany atmosferyczne, są miękkie, czasem
zakwaszone, zawierają zwykle dużo bakterii, a w razie braku opadów ulegają szybko
wyczerpaniu. Na głębokości kilku do kilkunastu metrów występują wody gruntowe
właściwe, nasycające wodonośne warstwy skalne. Są to wody czyste o stałej
temperaturze zbliżonej do średniej temperatury powietrza. Wypełniają one szczeliny i
przepływają nimi w kierunku naturalnych wypływów. Wody gruntowe stanowią źródło
niewyczerpalne jak do tej pory wieś nie ma z tym życiodajnym środkiem większych
kłopotów.
Obszar Kierlikówki znajduje się na pograniczu dzielnic
klimatycznych: Podkarpackiej i Karpackiej. Występuje klimat podgórski z dużą
zmiennością temperatur i opadów, co powoduje istnienie sześciu termicznych pór roku:
przedwiośnie, wiosna, lato, jesień, przedzimie i zima. Średnia temperatura roku wynosi
8,1oC. Średnia temperatura stycznia wynosi -3°C, a lipca 19°C.
W ciągu roku 40-50 dni jest mroźnych, 100-120 dni z przymrozkami.
Zaleganie pokrywy śnieżnej trwa 60-80 dni, a na okres wegetacji przypada 210-220 dni.
Duża jest zmienność opadów, średnia wieloletnia wynosi 600-800 mm.
Średnie roczne zachmurzenie waha się w granicach 65-68%, wiatry wiejące głównie z
południa i południowego zachodu, a w lecie także z północy i północnego zachodu.
4. Fauna i flora
Świat zwierzęcy wsi Kierlikówka jest mało zróżnicowany. W
małych lasach żyje dzik, który nie posiada stałych ostoi, nie znajduje tam
dostatecznych ilości pożywienia, dlatego często żeruje na pobliskich polach uprawnych.
Licznie reprezentowanym zwierzęciem jest sarna. Nie
czyni ona większych szkód w gospodarstwach żyjąc w lasach i zagajnikach. Stałym
bywalcem miejscowych lasów jest lis rudy, opuszczający często swe siedziby i
zakradający się do gospodarstw miejscowych rolników. Coraz rzadziej na terenie wsi
można spotkać zająca. Bardziej bogaty jest świat ptactwa żyjącego na swobodzie.
Liczne są stada gołębi, bażantów, turkawek i myszołowów zwyczajnych oraz wróbli,
sikorek, wron i srok.
Niewielkie zróżnicowanie podłoża i rzeźby terenu
pociąga za sobą mało bogatą szatę roślinną. Zbocza północne pokryte są lasami
mieszanymi. Na glebach z domieszką piasku występujących na stokach południowych rosną
lasy sosnowe. Lasy te są przede wszystkim zbiorowiskiem drzew, ale oprócz nich rosną
tam krzewy, krzewinki, rośliny zielne i inne tworząc trzy piętra:
drzewostan - tzw. powała lasu
podszyt - krzewy i młode drzewa
runo - krzewinki, mchy i paprocie
W miejscach podmokłych rosną szczątki lasów łęgowych.
W lasach lub ich pobliżu spotkać można niektóre spośród
roślin chronionych. Należą do nich: przebiśniegi, zawilce, pierwiosnki.
Różnorodnymi zbiorowiskami roślinności są łąki, które występują na terenach
bardzo podmokłych, dnach dolin i obniżeń terenowych. Na tych łąkach rosną trawy,
zioła i rośliny motylkowe. Łąki te należą do łąk uprawnych zmienianych przez
człowieka. Do roślin uprawianych na terenie wsi należą: ziemniaki, buraki, koniczyna,
żyto oraz w małych ilościach pszenica. Obszary w pobliżu zabudowań porastają sady
jabłoniowe.
II. Rys historyczny
W świetle badań archeologicznych stwierdzić można, że początek
osadnictwa przypada tu na młodszą epokę kamienną - neolit (V tys. p.n.e. - XVIII w.
p.n.e.). Było kilka faz osadnictwa. Pod koniec X wieku teren ten znalazł się w
granicach państwa Piastów. W okresie rozbicia dzielnicowego Kierlikówka wchodziła w
skład kasztelanii krakowskiej. Od II połowy XV wieku należała do powiatu
szczyrzyckiego. W XVI wieku osłabła akcja kolonizacyjna, zasiedlone zostały wtedy
najbardziej lesiste tereny powiatu. Często powstawały tu osady małe, przysiółki
dawnych wsi. Pierwsze wzmianki o Kierlikówce pojawiły się już w 1395 r., kiedy
miejscowość ta nosiła nazwę Kierlicowa. W dokumentach Kierlikówka pojawia się w roku
1460 ("Terrcertria Cracoviensia" - w Archiwum Realnym Miasta Krakowa. Wyd.
Krak). Znaleziska z okresu neolitu świadczą o osadnictwie prehistorycznym na tym
terenie. Do końca XII w. tereny wsi pokrywała puszcza. Szczęsny Morawski pisze w swoim
dziele "Sądecczyzna", że w Kierlikówce znajdują się ślady grodziska przez
ludność nazywane "kołczym zamkiem". W XIII w. sprowadzono osadników, którzy
karczowali lasy.
Historyczne wzmianki dotyczą głównie procesów
majątkowych. Pierwszymi znanymi właścicielami była rodzina Łapków (XV-XVI w.).
Źródła historyczne podają informacje o Mikołaju synu Stanisława z Kierlikówki.
Człowiek ten studiował na Akademii Krakowskiej w 1425 r., następnie został kanclerzem
arcybiskupów gnieźnieńskich i kanonikiem łęczyckim. Do końca XIX w. właścicielami
wsi byli Zenobia i Józef Niwiccy, którzy na początku XX w. sprzedali posiadłość
chłopom. Po rozbiorach wieś znalazła się pod zaborem austriackim.
Legendy
Zofia Wiśniewska spisała legendy związane z miejscowością Kierlikówka i jej
okolicami korzystając z opowiadań mieszkańców.
. Legenda o Kierliku
. Legenda o kościele na Lutrach
. Legenda o świetlistej kuli
"Legenda o Kierliku"
Z opowiadań ludzi wnioskujemy, że Kierlikówka
wywodzi swoją nazwę od dziedzica Kierlika. Wyjechał on ze wsi, kiedy popadł w długi i
nikt już o nim nie słyszał.
"Legenda o kościele na Lutrach"
Kierlikówka składa się z kilku przysiółków. Jeden z nich
nosi nazwę Lutry. Tam to, jak wieść głosi, zbudowano za panowania Zygmunta Augusta
pierwszy na ziemi bocheńskiej zbór protestancki, do którego uczęszczali nieliczni
zwolennicy reformacji. Po upadku reformacji zbór zniszczono, a na jego miejscu wzniesiona
kościół rzymsko-katolicki. W tym to kościele w Niedzielę Palmową działy się dziwne
rzeczy. W czasie śpiewania Pasji, gdy wszyscy wierni stojąc słuchali z przejęciem
Słowa Bożego, nagle otwierała się w nawie głównej niewielka piwniczka, a w niej
pobłyskiwały i nęciły oczy przeróżne skarby. Zjawisko to trwało bardzo krótko.
Potem wszystko wracało do normy. Nie można było nawet dokładnie określić, w którym
miejscu był ów tajemniczy schowek, bo nie prowadziły do niego żadne drzwi. Ludziska
nieraz marzyli o tym , by zaczerpnąć nieco z owych bogactw lecz nikt nie miał na tyle
odwagi, by to zrobić zważywszy, że zjawisko trwało moment. W Kierlikówce żyła pewna
bardzo biedna kobieta, która miała piętnaścioro dzieci, chorego męża i utrzymywała
się jedynie z jałmużny. Postanowiła zatem skorzystać z podziemnego skarbu. W
Niedzielę Palmową zabrała z sobą worek, najmłodszego synka i poszła na sumę.
Modliła się żarliwie w intencji powodzenia zamierzonego planu i gdy tylko otworzyła
się pieczara, wskoczyła do niej, dziecko postawiła obok siebie i napełniła worek
skarbami. Zapominając o synku wybiegła z piwnicy. Trwało to ogromnie krótko. Kiedy
sobie uświadomiła, że jest sama, chciała wrócić po maleństwo, lecz w tej chwili
posadzka wróciła na swoje miejsce i nic już nie dało się zrobić. Zrozpaczona matka
rozpłakała się gorzko i przestały ją cieszyć zdobyte bogactwa. Zawiązała worek ,
zabrała go do domu, lecz nie ruszyła niczego ze zdobyczy. Codziennie przychodziła do
kościoła, modliła się gorąco i czekała do następnej Niedzieli Palmowej. Kiedy
wreszcie nadeszła, kobiecina zabrała worek z kosztownościami i udała się do
kościoła. Gdy odsunęła się posadzka, zobaczyła dziecko całe i zdrowe wyciągające
do niej rączki. Wrzuciła do pieczary zdobyte w ubiegłym roku bogactwo, porwała syna na
ręce, przycisnęła do serca i wybiegła uszczęśliwiona z kościoła nie czekając na
zamknięcie się piwnicy. Odtąd nikt już nie widział skarbów z podziemnego lochu w
kościele na Lutrach. Wojny spowodowały zniszczenie kościoła. Dzisiaj już tylko
wiekowi ludzie potrafią określić miejsce dawnej świątyni. Nowy Dom Boży skupia
wiernych z bliższej i dalszej okolicy, a po tamtym pozostała tylko legenda.
"Legenda o świetlistej kuli"
Było to dawno, bardzo dawno temu. W Kierlikówce
mieszkało jeszcze wówczas mało ludzi i domy stały w znacznym oddaleniu od siebie.
Stosunkowo było ich trochę więcej na Wyrębie w przysiółku wydartym borom.
Mieszkańcy mocowali się z potężnymi olbrzymami, a po ich pokonaniu na urodzajnej
ziemi, która do tej pory karmiła jedynie drzewa, krzewy i runo leśne, siali znane im
gatunki zbóż i sadzili rzepę. To prawda że las, karmił ludzi, ale zimą trzeba było
często przymierać głodem, szczególnie gdy sił zabrakło, by z oszczepem iść na
dzikiego zwierza. Ludziska mieszkali też na Lutrach, gdzie była niewielka światynka,
zbór protestancki, do którego szli się modlić innowiercy. Lutry słynęły jednak z
bagien, nad którymi unosiły się opary, szczególnie po dłużej trwających ulewnych
deszczach. Oprócz tego w wieczornej porze krążyła tam złowieszcza, ognista kula.
Rzucając snopy iskier unosiła się to wyżej, to niżej nad ziemią. Widok był
niecodzienny. Trzeba było nie lada śmiałka, żeby się wybrał tam gdzie ona
krążyła. Pewnego razu w czasie niedzielnego wypoczynku mężczyźni, którzy się
zebrali w zajeździe, zaczęli się zastanawiać nad tym jak by tu się pozbyć tego
kłopotliwego zjawiska, postrach wszystkich mieszkańców. Wreszcie zaproponowano, by
śmiałek, który wymyśli sposób na "ognistą kulę" otrzymał w nagrodę
wołu. Była to bardzo wysoka nagroda. Zaraz też znalazł się odważny człowiek i
oznajmił że pokona straszydło. Już w następnym dniu rozpoczął przygotowanie do
rozprawy. Poszedł na Lutry, zbierał kamienie i układał je w pryzmy w różnych
miejscach. Wieczorem zaś obserwował z daleka ognistą kulę. Gdy doszedł do wniosku,
że ma już potrzebny zapas kamieni, skrył się pod jednym z ogromnych drzew i czekał na
zapadnięcie zmroku i ukazanie się groźnej kuli. Stało się to wcześniej niż
myślał. Ognisty stwór wytoczył się znienacka i zaczął krążyć. Mężczyzna
rzucił w jej kierunku kamień, lecz chybił. Uczynił tak drugi raz i trzeci
przebiegając pod drzewami do kopczyków, które wcześniej przygotował. Wreszcie
trafił. Rozległ się metaliczny dźwięk, tysiące iskier zabłysło w powietrzu a kula
zamiast zniknąć czy zmaleć stała się jeszcze większa i groźniejsza. Ruszyła też
za śmiałkiem. Cała odwaga opuściła chwata. Chwaląc tego co ucieczkę stworzył,
rzucił się między drzewa i klucząc zwiewał jak zając. Ognista kula była jednak
ciągle za nim. Biedaczysko myślał tylko o tym, jakby tu ocalić życie. Nagle zobaczył
swój dom. Ostatkiem sił dopadł drzwi, wpadł do środka i zaryglował wierzeje.
Rozległ się huk, ściany chaty zatrzęsły się, a potem zapadła cisza. Nie miał
odwagi wyjść z domu. Dopiero rano ostrożnie otworzył drzwi. Na ich zewnętrznej
stronie widać było ślad dużej, czarnej rozczapierzonej dłoni. Próbował go zmyć,
ale nie było takiej siły, żeby się go pozbyć. Chcąc usunąć złowieszczą ozdobę,
trzeba było wymienić wrota. Ognistej kuli nikt już więcej nie widział, przestała
straszyć ludzi.
Obiekty zabytkowe:
domniemana lokalizacja okopów zwanych "Kołczym Zamkiem"
Kapliczki
- na parceli nr 33, z pocz. XIX w.
- obok dawnego dworu; z I poł. XIX w.
Krzyże drewniane
- na parceli nr 15, z XX w.
- na parceli nr 79, z 1925 r.
- na parceli nr 63, J. Ferenca
Figury
- na parceli J. Anielskiego z ok. 1945 r.
Kaplice
- Pod wezwaniem NMP z Lourd, znajduje się niedaleko kościoła. Budowla przetrwała wiele
powodzi, lecz nie uległa zniszczeniu. Do dziś stoi na tym samym miejscu w otoczeniu
pięknych lip. Zdobi malowniczą dolinę nad rzeką Rdzawką.
Zabytkowe obiekty architektury drewnianej-zagrodowej
- Kierlikówka nr 3 - chałupa z lat 60-tych XIX w.
- Kierlikówka nr 51 - chałupa z lat 80-tych XIX w.
- Kierlikówka nr 59 - chałupa z lat 10-tych XX w.
- Kierlikówka nr13 - kuźnia z lat 10-tych XX w.
III. Rolnictwo
Miejscowość ma charakter rolniczy. Głównym
zajęciem mieszkańców jest praca w gospodarstwie rolnym, pomimo tego rzadko która
rodzina utrzymuje się jednak wyłącznie z dochodów z gospodarstwa.
Na terenie wsi właściciele 137 gospodarstw domowych
zajmują się użytkowaniem ziemi. Gospodarstw rolnych powyżej 1 hektara jest około 81,
natomiast działek zajmujących obszar poniżej 1 hektara około 56.
Powierzchnię 1-2 ha posiada 26 gospodarstw rolnych, w przedziale od 2-5 ha znajduje się
62 gospodarstwa, tylko 11 właścicieli ma 5-7 ha.
Jak wynika z powyższej klasyfikacji gospodarstwa te nie są zbyt duże, ponieważ w
przedziale od 7-10 ha nie znajduje się ani jedno gospodarstwo rolne. Pola uprawowe nie
są umieszczone w jednym kawałku tylko podzielone są na szereg mniejszych, oddalonych
nieco od budowy zagrodowej.
Teren upraw rolnych zajmuje 353,69 powierzchni ogólnej. Grunty
orne zajmują 183,09, lasy - 70,25, pastwiska - 36,04, łąki - 20,81,
0,22 stanowią nieużytki.
Większość gruntów ornych jest zaklasyfikowana do klasy
IV.
W strukturze produkcji roślinnej dominują zboża,
warzywa. Prowadzona jest także uprawa ziemniaków, roślin strączkowych, kukurydzy,
owoców miękkich. Wielu mieszkańców rozpoczęło uprawę pomidorów.
W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła i trzody chlewnej
(krowy 108, konie 7, owce, kozy 30, świnie 150, drób ok. 35,000.
IV. Pozarolnicza działalność gospodarcza
Działalność ta koncentruje się przede wszystkim na
usługach i handlu. Największym zakładem funkcjonującym na terenie wsi jest zakład
krawiecki "ASGA" zajmujący się wyrobem i sprzedażą szat liturgicznych.
Zatrudnia się w nim około 20 pracowników. Ponadto działa również zakład ogólno-
budowlany świadczący usługi w zakresie; remontów mieszkań, fliziarstwa itp. Usługi
kowalskie dla ludności poleca istniejąca od wielu lat kuźnia. Powstała przed II wojną
światową, podczas wojny w 1943r. kuźnia spaliła się. Właściciel po II wojnie
światowej wyjechał na ziemie odzyskane i tam pracował również jako kowal. Z powodu
nie przystąpienia do organizowanej spółdzielni produkcyjnej musiał wrócić do
Kierlikówki. Po powrocie odbudował własną kuźnię, która po dzień dzisiejszy
świadczy usługi w zakresie prac kowalskich..
W Kierlikówce działają trzy sklepy należące do
prywatnych przedsiębiorców, o asortymencie spożywczo - przemysłowym. Od niedawna
handlem zajmuje się również prywatny właściciel mini baru spożywczego. Na wskutek
zmian w strukturze gospodarczej kraju od niedawna pojawiła się nowa forma działalności
pozarolniczej zajmująca się wypoczynkiem i turystyką-gospodarstwa agroturystyczne. Do
tej pory utworzono trzy takie gospodarstwa. Właściciele zajmuje się oprócz
organizowania wypoczynku dla turystów, także produkcją ekologicznej żywności. Ze
względu na walory krajobrazowe i widokowe wsi zauważa się wzrost popularności tej
formy wypoczynku wśród mieszkańców pobliskich miast.
V. Ludność
Kierlikówkę zamieszkuje 483 mieszkańców. Większość
stanowią kobiety - 259 (53,6 %), natomiast mężczyzn jest nieco mniej 224 (46,4 %).
Liczba ludności Kierlikówki na tle gminy i powiatu przedstawia się następująco;
Gmina Trzciana ogółem mieszkańców - 4,901 w tym 2,478 kobiet, co stanowi 50,6 %,
mężczyzn 2,423 - 49,4 %.
Powiat Bochnia ogółem mieszkańców - 97,516, kobiet - 49,353 (50,6 %), mężczyzn -
48,163 (49,4 %).
Dane dotyczące liczby urodzeń, zgonów oraz przyrostu naturalnego.
Rok Urodzenia
Zgony Przyrost naturalny
1992 r. 13
11
2
1993 r. 14
14
0
1994 r. 12
9
3
1995 r. 12
8
4
1996 r. 11
6
5
1997 r. 8
5
3
1998 r. 10
6
4
1999 r. 15
2 13
2000 r. 14
9
5
2001 r. 8
5
3
Ogółem: 117
75 42
W latach 1992-2001 przyrost naturalny wyniósł 42 osoby.
VI. Aktywność mieszkańców
Jest wiele dowodów na to, że mieszkańcy Kierlikówki potrafią
aktywnie działać na rzecz dobra swojej wsi. Podejmowali w ciągu minionych lat wiele
inicjatyw społecznych, dzięki którym gmina ma niezły stan dróg, ładne obiekty
użyteczności publicznej, dobry stan obiektów oświaty, służby zdrowia.
W środowisku działa kilka organizacji społecznych. Do
najaktywniejszych należy Koło Gospodyń Wiejskich oraz Ochotnicza Straż Pożarna
założona w 1984 r. Obecnie należy do niej osiemnastu strażaków. Jednostka jest
nieźle wyposażona w sprzęt gaśniczy; posiada własny beczkowóz. Strażacy wykazali
się dużą sprawnością podczas powodzi w 1997roku. Chlubą strażaków są dwie
drużyny młodzieżowe- chłopięca i dziewczęca, które działają przy tejże OSP i
odnoszą spore sukcesy w zawodach sportowo- pożarniczych. Strażacy nie tylko ratują
życie i mienia, ale są także organizatorami wiejskich przedsięwzięć. Organizują
prace społeczne, są członkami różnych społecznych komitetów, np. komitetu budowy
drogi. Corocznie spotykają się na gminnych strażackich obchodach Dnia Strażaka,
podczas których najbardziej zasłużeni druhowie i jednostki otrzymują branżowe
odznaczenia.
Koło Gospodyń Wiejskich powstało w 1960 roku. To
organizacja, której członkami są prawie wyłącznie kobiety - ok. czterdziestu.
Organizacja ta ściśle współpracuje z Ośrodkiem Doskonalenia Rolniczego - Oddział w
Bochni. Odbywają się różne kursy i szkolenia. Członkinie często pomagają strażakom
w organizacji festynów, zabaw i innych uroczystości.
Aktywność społeczna mieszkańców przejawia się w
trosce o jak najlepszy wygląd domostw. W 1999roku odbył się Konkurs Estetyzacji Wsi
Gminy Trzciana, w którym wzięło udział kilkanaście gospodarstw z Kierlikówki.
Bardzo ważnym wydarzeniem, które także przekonuje
o dużej aktywności mieszkańców było powołanie 8 listopada 1999 roku Stowarzyszenia
Promocji i Rozwoju Lokalnego Gminy Trzciana. Na listę założycieli wpisało się 17
osób w różnym wieku i wywodzących się z różnych środowisk. Są to rolnicy,
urzędnicy, przedsiębiorcy. Ci ludzie pracowali już twórczo podczas opracowywania
strategii. Teraz postanowili powołać stowarzyszenie, by uzyskać możliwość zdobywania
pozabudżetowych środków na prężną promocję gminy, na walkę z bezrobociem,
propagowanie nowoczesnych metod produkcji rolniczej, na rozwój agroturystyki,
przedsiębiorczości.
Kierlikówka jest częścią obwodu łowieckiego, na którym
gospodaruje Koło Łowieckie ,,Las'' przy Jednostce Wojskowej w Kłaju. Teren tego koła
sprzyja hodowli zwierzyny drobnej, do której należy: bażant, kuropatwa, zając.
Występują tu także borsuki, piżmaki, dość częstym obrazkiem jest widok pasących
się opodal lasków saren, dużo też jest lisów. Czasem można spotkać również dziki
i jelenie, które są zwierzyną przechodnią. Jeden z członków tej organizacji
pochodzący z tej wsi z zamiłowaniem hoduje rzadką rasę psów myśliwskich - gończego
polskiego. Psy te doskonale nadają się do polowania na grubą zwierzynę, zwłaszcza na
dziki, chętnie też płoszą i napędzają lisy pod lufę myśliwego; można je również
wykorzystywać jako płochacze na drobną zwierzynę. Właściciel tych psów rozsławia
naszą wieś w Polsce i za granicą . Zdobył liczne nagrody i puchary na wielu
ogólnopolskich konkursach.
Wśród aktywności mieszkańców wyróżnić
można również sztukę ludową, którą od dawna pałali się gospodarze i gospodynie
prawie w każdym domu. Wytwarzali sobie sami przedmioty codziennego użytku, począwszy od
łyżki - warząchwi - niezbędnej w kuchni, poprzez grabie, kosze i miotły pręciane -
potrzebne w gospodarstwie, aż do wozów drabiniastych, młynków do czyszczenia zboża i
innych bardziej skomplikowanych ,,maszyn''. Wraz z rozwojem przemysłu i handlu te wytwory
rąk ludzkich zaczęły być wypierane i uważane za niemodne i staroświeckie. Dziś z
powrotem wracają do łask i pełnią nie tylko funkcję użytkową, ale przede wszystkim
stanowią ozdobę domów i obejść. Na honorowym miejscu stawia się stare maśniczki
(narzędzie do wyrobu masła), kolebki, skrzynie, cebry. Bryczki, a nawet pojedyncze koła
od wozów drabiniastych zdobią przydomowe ogródki i ściany domów. Zachwycają
surowością i prostotą. Materiał, z którego są wykonane to drewno. Z opowiadań
najstarszych ludzi można się dowiedzieć, że z drewna wykonywano tu najrozmaitsze
rzeczy. Wspominają drewniane rowery, na których jeździli jako małe dzieci.
VII. Oświata
Szkoła w Kierlikówce powstała w 1875 r. wtedy to złączono
trzy gminy Kierlikówkę, Rdzawę i Ujazd i utworzono jeden obwód szkolny pod nazwą:
Szkoła Ludowa w Kierlikówce. Na salę szkolną początkowo wynajmowano izbę na
Dębinie, potem dwór w Ujeździe oddał na salę szkolną tzw. "folwark". Taki
stan przetrwał do 1913 r. kiedy to "folwark" został sprzedany. Wtedy gmina
Kierlikówka postarała się o szkołę u siebie. Wynajęto izbę w niezamieszkałym domu
na skraju wsi.
W 1915 r. zakupiono starą karczmę i wybudowano
nędzną chałupinę, krytą słomą, w której mieściła się jedna klasa. Budynek
przetrwał do 1931 r.
W 1926 r. władze szkolne połączyły szkoły z
Ujazdu i Kierlikówki i w ten sposób powstała dwuklasowa szkoła w Kierlikówce. W 1945
r. Inspektor Szkolny tworzy jedną sześcioklasową szkołę. W rok później kierownik
szkoły podnosi stopień organizacji szkoły do klasy VII. W 1950 r. w szkole uczy się
160 dzieci i pracuje trzech nauczycieli.
Zawiązuje się komitet budowy nowej
szkoły i już 1 września 1961 r. następuje oddanie do użytku nowej, obecnej szkoły-
pierwszej tysiąclatki w powiecie bocheńskim. W 1970 r. pracuje w szkole siedmioro
nauczycieli.
W latach 1975-77 dyrektor szkoły kieruje już dwunastoosobowym zespołem pedagogicznym. W
szkole przez następne lata prowadzone są remonty; instalacja centralnego ogrzewania,
zmiana dachu na budynku, wymiana stolarki okiennej itp.
Na dzień dzisiejszy szkoła posiada następujące
pomieszczenia; zastępcza sala gimnastyczna, pomieszczenie dla oddziału przedszkolnego,
sześć sal lekcyjnych, bibliotekę pokój nauczycielski, kancelarię, pracownię
komputerową, zastępczą kuchnię, łazienki. Do budynku szkolnego przylegają boiska
sportowe, obecnie wszystkie trawiaste ale są czynione starania o ich utwardzenie
(przynajmniej jednego).
W szkole uczą się dzieci z Kierlikówki, Ujazdu, Rdzawy, Łąkty Dolnej i Górnej.
Liczebność klas przedstawia się następująco: I -10 uczniów, II -15, III -14, IV -
20, V - 20, VI - 21, oddział przedszkolny 11 dzieci.
Grono nauczycielskie szkoły stanowią aktualnie: dyrektor
szkoły, 12 nauczycieli - w tym 8 posiada studia wyższe, pozostali studia kontynuują.
Szkołę obsługuje trzech pracowników obsługi. W ostatnim czasie w dużym stopniu
poprawiono wygląd zewnętrzny budynku; wykonano elewację, położono kostkę brukową
wokół szkoły. Na uwagę zasługuje piękne położenie szkoły, mnóstwo zieleni
krzewów i drzew, co dodaje uroku osobistego szkole.
VIII. Parafia p. w. św. Józefa
Do roku 1927 Kierlikówka należała do parafii Żegocina.
Od połowy 1928 r. wieś ta przyłączona została do parafii Trzciana, trwało to aż do
roku 1983, kiedy to wszczęto starania o zezwolenie na budowę kościoła i budynku
katechetycznego w Kierlikówce. Miejscowość była bowiem dość znacznie oddalona od
kościoła w Trzcianie. Po owocnych zabiegach proboszcza i społeczeństwa już w 1987 r.
poświęcono plac pod budowę kościoła. Nieco później miała miejsce uroczystość
wmurowania kamienia węgielnego.
Biskup diecezjalny w 1991 r. podjął decyzję o utworzeniu
rektoratu w miejscowości Kierlikówka parafia Trzciana k. Bochni oraz nominował ks.
kanonika mgr Władysława Rysia rektorem tej placówki duszpasterskiej.
Konsekracji kościoła dokonano w 1992 r. Patronem
kościoła obrano św. Józefa - oblubieńca Najświętszej Maryi Panny. W rok później
przywieziono na teren placu przykościelnego trzy dzwony, które umieszczono na specjalnym
podwyższeniu.
Jednak parafianie wciąż marzyli o tym, aby mieć
parafię a nie rektorat i doczekali się dnia 7 lipca 2002 r. kiedy to dziekan odczytał
dekret o utworzeniu Parafii Kierlikówka i mianował nowym proboszczem ks. mgr Zbigniewa
Marka Wachowicza.
IX. Perspektywy, warunki i kierunki rozwoju wsi.
Zamierzenia inwestycyjne wsi podporządkowane są funkcji
rolnictwa oraz funkcji rekreacji. W zakresie rekreacji przewiduje się rozwój budownictwa
letniskowego w rejonie Zastawia jak również konieczność stworzenia bazy noclegowej na
zasadzie "wczasów pod gruszą" czyli w istniejącej sieci zagród, na terenach
atrakcyjnych krajobrazowo i przyrodniczo przysiółków. W dziedzinie rolnictwa dominować
będą uprawy rolne i użytków zielonych. Ponadto we wsi zamierza się dokonać
modernizacji sieci komunikacyjnej oraz zrealizować program zaopatrzenia w wodę i
odprowadzania ścieków przy założeniu indywidualnych systemów ich oczyszczania.
Potrzeba wskazuje również na konieczność sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla zorganizowania działalności inwestycyjnej.
X. Bibliografia:
1. Gmina Trzciana. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego 1997
r.
1. Kronika Parafii i Kościoła w Kierlikówce - prowadzona przez rektora ks. mgr
Władysława Rysia.
2. Morawczyński Marian "Od Raby do Wisłoki" - szlakami pióra, Wyd.
Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dębickiej XI 1995 r.
3. "Przyroda województwa tarnowskiego". Praca zbiorowa pod redakcją
Antoniego Zięby. Tarnów 1995 r.
4. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego. Praca zbiorowa pod redakcją
Bronisława Chlebowskiego. Wyd. Warszawa 1889 r.
5. Spisy i materiały ewidencyjne Urzędu Gminy w Trzcianie 1996 r.
6. Struktura użytkowania gruntów Obszaru Chronionego Krajobrazu Pogórza
Wiśnickiego.
7. Wiśniewska Zofia "Baśnie i legendy znad Sanki". Skład i druk; Mała
Poligrafia Redemptorystów Tuchów.
8. Województwo tarnowskie. Gmina Trzciana - stan istniejący 1996 r.
10. Zarząd i Rada Gminy Trzciana. Strategia Społeczno-Gospodarczego Rozwoju Gminy
Trzciana. Programowanie rozwoju gminy Trzciana.
|
