Trzciana jako osada zaistniała w XIII wieku. W latach 1262 - 1266
wybudowany został w Trzcianie Klasztor Kanoników Regularnych od Pokuty, ufundowany przez
rycerzy Wysza i Dzierżykraja z Niegowici. Klasztor przeżywał zawieruchy wojenne. W
okresie wojen szwedzkich w XVII w. został dwukrotnie spalony, a 10 zakonników
zamordowanych. Później odbudowany w swoim dawnym miejscu kryje w sobie cenne zabytki -
chrzcielnicę z XIII w., portale barokowo-klasycystyczne, konfesjonał w stylu rokoko,
ołtarz z XVII wieku. Wieś Trzciana położona była przy szlaku węgierskim którym
ciągnęli kupcy z solą i bursztynem. W swojej historii Trzciana miała charakter wsi
rolniczej, której życie koncentrowało się wokół klasztoru.
Akcję osadniczą na tym terenie rozpoczęli władcy polscy już pod koniec
XI wieku nadając pewne dobra benedyktynom tynieckim. Od końca XII wieku zaczęły w
Bocheńskiem działać również zakony bożogrobowców z Miechowa, benedyktynek ze
Staniątek, cystersów z Wąchocka i innych, popierane przez książąt krakowskich i
możny ród małopolski Gryfitów.. okres od połowy XIII w. do końca XIV przyniósł
największe nasilenie osadnictwa związanego z tzw. kolonizacją na prawie niemieckim.
Szczególnie rozwijało się ono za panowania Kazimierza wielkiego. Na omawianym obszarze
[Bocheńszczyzna] istniało w tym czasie co najmniej 111 osad skupionych wokół 22
parafii.
Daty lokacji poszczególnych miejscowości: Kamionna 1398, Kierlikówka 1468, Leszczyna
1347, Libichowa (dziś część Trzciany) 1295, Łąkta Dolna 1490, Rdzawa 1399, Trzciana
1403, Ujazd 1388, Żyznówka (część Trzciany)1416. Szereg osad na tym terenie powstało
w IV okresie osadniczym przypadającym na lata 1401 - 1500. Ich szereg otwiera Trzciana
lokowana w 1403 lub 1409 r. pewna wzmianka pochodzi z 1416 roku. Parafia istniała w
Libichowej od 1263 roku, względnie od 1295 r. Od XV w. określana jako Trzciana.
W parafii Trzciana wieś Kamionna w II poł. XVI w. zmieniła nazwę na
Kamionka. Osada ta w 1581 r. była w posiadaniu Łapki, w 1629 Gabońskiego i
prawdopodobnie została przez niego przekazana ojcom jezuitom przy kościele św. Piotra i
Pawła w Krakowie. W 1580 r. obejmowała 2,5 łana kmiecego.
Podobnie miała się rzecz z osadą Łąkta, która w 1565 r. była w
posiadaniu Marcina Strzeleckiego. W tymże roku dokonał on podziału majątku pomiędzy
dwóch synów: Jana - któremu przypadły wsie: Nowe Rybie, Wola Rybska i część Starego
Rybia; oraz Marcina, który otrzymał Łąktę Nową, Skrzydłówkę z 2 ogrodami i sad
nad wsią Kierlikówka. W 1581 r. Łąkta była w posiadaniu Marcina Chełmskiego, a od
1629 weszła w skład dóbr wiślickich Lubomirskich.
Starostwo bocheńskie powstało prawdopodobnie w XVII wieku. Lustracja
z 1765 r. wymienia też starostwo lipnickie, do którego należała m. in. Leszczyna (57
domów). Do prepozytury w Trzcianie należały osady: Trzciana, Libichowa, Bełdno,
Stradomia oraz Nieszkowice Mniejsze. Pozostałe należały do dóbr szlacheckich
(Leszczyna była własnością aktualnie panującego króla).
Na terenie gminy nie zaszły ważne wydarzenia historyczne. Warto
jednak pamiętać o potyczce, stoczonej przez Lubomirskiego i okolicznych chłopów ze
Szwedami w okresie potopu na polach Kamionnej. Na pamiątkę tego wydarzenia Jerzy
Lubomirski postawił w Kamionnej obelisk, nazywany dzisiaj kolumną szwedzką. Po
rozbiorach ten teren znalazł się w zaborze austriackim. Gdy wybuchła I wojna światowa,
już na początku grudnia 1914 roku stoczono tu szereg zaciętych bojów, w wyniku której
spalona została część Leszczyny. Pozostałością po tych walkach jest szereg
cmentarzy wojennych.
Po
wyzwoleniu mieszkańcom żyło się tu podobnie jak w całej Małopolsce. Istniały
szkoły, karczmy, a głównym zajęciem mieszkańców pozostawało rolnictwo. Prężnie
rozwijał się tu ruch ludowy. Do największych wieców zorganizowanych przez Związek
Ludowo - Narodowy należał zorganizowany 2 kwietnia 1922 r. w Trzcianie. Tysięczny
związek Stronnictwa Chłopskiego został utworzony 2 lutego 1927 roku w Kierlikówce.
Zjazd PSL - "Piast" obradujący 21 stycznia 1928 r. zaproponował na kandydatów
do Sejmu Władysława Kiernika i Jana Rybę (był chłopem) ze Trzciany (bliski
współpracownik Kiernika). 12 marca 1939 r. podczas Zjazdu Powiatowego SL w Bochni do
Zarządu wszedł Jan Ryba.
W okresie okupacji w Trzcianie mieściła się siedziba władz
okupacyjnych. Tu była gmina i posterunek policji. Na terenie gminy działał ruch oporu
(Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie). Odbywało się tajne nauczanie.
Od 1934 roku Trzciana była siedzibą Gminnej Rady Narodowej, a w
latach 1950 - 1972 Gromadzkiej Rady Narodowej. 24 października 1972 roku Prezydium
Powiatowej Rady Narodowej w Bochni zdecydowało połączyć dotychczasowe gromady Trzciana
i Żegocina i utworzyć gminę Trzciana - Żegocina z siedzibą w Żegocinie. Pomimo
protestów mieszkańców Trzciany, Kamionnej, Rdzawy, Kierlikówki, Leszczyny, Ujazdu i
Łąkty Dolnej i działających w tych wioskach organizacji społecznych nie zmieniono tej
decyzji. W 1976 roku zmieniono nazwę gminy na Gmina Żegocina.
W lipcu 1993 roku zawiązał się w Trzcianie Społeczny Komitet na
Rzecz Reaktywowania Gminy Trzciana, który doprowadził do tego, że 1 grudnia 1994 roku
premier Waldemar Pawlak podpisał rozporządzenie o utworzeniu Gminy Trzciana. 5 marca
1995 r. mieszkańcy gminy wybrali pierwszą, 18-osobową radę gminy, która na
inauguracyjnej sesji Przewodniczącym Rady wybrała Piotra Janeczka, a Wójtem Józefa
Nowaka. Z dniem 1 kwietnia 1995 r. zaczął działalność Urząd Gminy w Trzcianie,
którego siedzibą stała stał się dotychczasowy budynek ośrodka zdrowia. W latach 1998
- 99 budynek został rozbudowany (dobudowano piętro). Wyrazem suwerenności gminy jest
herb, ustanowiony uchwałą Rady Gminy w dniu 11 listopada 1998 r.
Obecne władze samorządowe gminy, którym przewodniczą: Szczepan
Mroczek - Przewodniczący Rady Gminy i Wójt Józef Nowak, wspierane przez działające w
środowisku organizacje społeczne i polityczne, starają się nie tylko rozwiązywać
bieżące problemy młodej gminy, ale także myśleć o przyszłości.
Radzie Gminy udało się zrealizować wiele zamierzeń inwestycyjnych.
Wybudowano piękną, nowoczesną szkołę podstawową w Łąkcie Dolnej, rozpoczęto
budowę szkoły podstawowej w Kamionnej /obecnie stan surowy/, przeprowadzono remont
szkoły w Kierlikówce, modernizację systemu grzewczego w szkołach w Rdzawie i
Kamionnej, remont Domu Strażaka w Trzcianie. Prowadzona jest budowa Przedszkola
Publicznego w Trzcianie. Rozpoczęta jest budowa basenu i sali gimnastycznej przy Szkole
Podstawowej w Leszczynie. Opracowano koncepcję ujęcia wody dla wodociągu gminnego,
koncepcję sanitacji i wodociągowania gminy. Sporządzono Studium Uwarunkowań i
Kierunków Rozwoju Gminy. Cała gmina została stelefonizowana. Zmodernizowano szereg
dróg gminnych. Otwarto Komisariat Policji w Trzcianie. Przejęto zadania służby zdrowia
i utworzono Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Trzcianie. Przy współudziale
mieszkańców pracowano Strategię Rozwoju Gminy Trzciana, którą Rada Gminy przyjęła
do realizacji uchwałą podjętą w dniu 28 maja 1999 roku podjęto także działania
celem opracowania Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzciana.
Zamierzenia na najbliższe lata to: wodociągowanie i kanalizacja
gminy, budowa oczyszczalni ścieków. Główne kierunki planowanego rozwoju gminy to
specjalizacja rejonu północnego w zakresie funkcji rolniczej, natomiast rejonu
południowego w zakresie funkcji rekreacyjnej - rozwój turystyki i agroturystyki. W
realizacji tych zadań bardzo pomocne może się okazać powołane do życia w dniu 9
listopada 1999 r. Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Lokalnego Gminy Trzciana.
|
