SŁOWNIK BIOGRAFICZNY - JAN ZATORSKI

JAN ZATORSKI (1898-1986)

      Jan Zatorski rodził się 24 stycznia 1898 roku w Bełdnie, w gminie Żegocina, powiat bocheński. Jego rodzice to Maria i Józef Zatorscy. W rodzinnej miescowości ukończył szkołę powszechną. Niezbyt długo przebywał w rodzinnej miejscowości. Kiedy władze austriackie ogłosiły mobilizację, zgłosił się - jako ochotnik - do służby wojskowej w straży granicznej. Jak łatwo obliczyć, miał wtedy zaledwie 17 lat. Służył w 16 regimencie K.K.L.J. Zachowała się fotografia przedstawiająca młodego Jan Zatorskiego w mundurze.  Wykonano ją w zakładzie fotograficznym Józefa Schafranka w miejscowości Neititschein (Nowy Icin na Morawach).

      4 lutego 1919 roku wcielono go do 13 pułku piechoty piechoty i tak znalazł się w miejscowości Wieś Czarne, w gminie Czorstków, w pobliżu Suwałk. Rozpoczęła się wojna polsko - bolszewicka. Jan Zatorski poszedł na front. Walczył przeciwko bolszewikom m. in. pod Czortkowem, Biłgorajem, Berezyną i Lepelem.  W tym czasie zapadł na tyfus i był leczony od  od do 10 lipca 1920 roku w szpitalu w Wilnie. Udział w kampanii wojennej zakończył 10 października 1920 roku, mając stopień strzelca piechoty. 24 maja 1921 r. został zwansowany do stopnia starszego szeregowego. W maju 1921 roku został beterminowo urlopowany z wojska. , a w marcu 1929 r. przeniesiony do rezerwy. W 10 rocznicę wybuchu wojny z bolszewikamy został odznaczony medalem pamiatkowym za wojnę 1918 -1921 - "Polska Swemu Obrońcy".

      Zanim to się stało rozpoczął naukę w Centralnej Szkole Straży Granicznej w Górze Kalwarii. Po jej ukończeniu został mianowany przodownikiem straży granicznej i przeniesiony na strażnicę do wsi Rutki Stare (gmina Bowgłów, powiat augustowski). Tam pracował do 1932 roku. W tym czasie starał się o przeniesienie bliżej swego stałego miejsca zamieszkania. W lipcu 1932 roku zawarł związek małżeński z Marią Zatorską i wspólnie juz wyjcehcali do Krywki, w powiecie Turków, województwo Lwów. Tam czynnie pracował przez rok. Potem 6 grudnia 1935 roku został z urzędu przeniesiony do wsi Janisławice (gmina Granowiec, powiat ostrowski). Zaczął chorować.Niewątpliwie były to skutki wieloletniej tułaczki po wschodnich kresach Rzeczypospolitej. Z roku na rok Jego stan zdrowia pogarszał się. 8 lipca 1938 roku zrezygnował więc z pracy w służbie granicznej  i powrócił do Trzciany, w której uzyskał zameldowanie z dniem 12 lipca 1938 roku. 

    Radość z emerytury nie trwała jednak zbyt długo. Wybuchła bowiem II wojna światowa i pozbawiono Go emerytury. Dla zabezpieczenia warunków życia rodzinie podjął pracę stróża w pobliskim Krakowie. Była to praca niebezpieczna. W międzyczasie potrzebowano kasjera do Banku Spółdzielczego w Trzcianie. Zrezygnował więc z pracy w Krakowie i zatrudnił się w tutejszym banku.

   Był wielkim patriotą i odważnym człowiekiem. W czasie II wojny światowej niósł pomoc Żydom, partyzantom i lotnikom angielskim zestrzelonym przez Niemców. Za ukrywanie członków załogi zestrzelonego nad Łaktą Górną samolotu Halifax (17 sierpień 1944 r.) otrzymał po wojnie napisany po angielsku dyplom z podziekowaniami od A. Taddera - Głównego Marszałka Lotnictwa - Zastępcy Naczelnego Wodza Sojuszniczych Sił Ekspedycyjnych. Treść dyplomu brzmi nastepująco: "Niniejszy dyplom zostaje nadany p. Janowi Zatorskiemu z Polski, jako dowód wdzięczności za pomoc udzieloną żołnierzom Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Ta pomoc umożliwiła im uniknąć schwytania przez Niemców".
    Po wojnie wspólnie z żoną pracował we własnym gospodarstwie. Wychowali pięcioro dzieci: trzech synów i dwie córki.  Zmarł 21 maja 1986 roku. Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Trzcianie.

Źródła:archiwum domowe p. M. Zatorskiej. Współpraca: Dorota Pyznar.

DOKUMENTACJA >>>