GMINTA TRZCIANA - TRASY TURYSTYCZNE

TRASY TURYSTYCZNE

TRASA V - PO PARKU PODWORSKIM W KAMIONNEJ

Kamionna centrum - szkoła park podworski - Kamionna centrum - czas przejścia 1,5 godz.

Mapka trasy spacerowej po Parku Podworskim w Kamionnej.

     Do parku można dojechać lub dojść drogą prowadzącą z centrum wsi Kamionna w kierunku do Nowego Rybia. Z centrum miejscowości udajemy się w kierunku południowym, przechodzimy przez most nad potokiem i lekko wspinamy się drogą asfaltową pod górkę. Po przejściu około 0,5 km ukazuje nam się po prawej stronie budynek szkolny, za którym widać podworski park.
     Obecnie jest podzielony na dwie działki. Pierwsza o powierzchni 0,68 ha należy do Państwowego Funduszu Ziemi. Na tej działce znajduje się około 320 drzew mających 30 - 300 lat. Druga, o powierzchni 1,82 ha należy do Nadleśnictwa Brzesko. Także tu jest dużo, bo ponad 200 sztuk starych drzew, których wiek określa się na 30-300 lat. Park charakteryzuje się małą ilością otwartych trawników, a raczej dużym zagęszczeniem drzew, zarówno starych jak i wyrosłych w ostatnich latach. Najwięcej jest dębów szypułkowych (Quercus robur) i są one pozostałością alei otaczającej niegdyś dwór. Dużo jest takżegrabów zwyczajnych (Carpinus betulus). Na niektórych drzewach występują porosty skorupiaste i bluszcz pospolity (Hedera helix), który pnie się po klonie jaworze. Do okazów zasługujących na uwagę zaliczyć należy dąb szypułkowy "Czterech Braci" i lipę drobnolistną (Tilia cordata) "Trzy Siostry" oraz klon jawor (Acer pseudoplatanus) i grochodrzew (Robinia pseudoacacia). Opisane na ścieżce rośliny to głównie drzewa i krzewy. Warto jednak spacerując po parku, szczególnie wiosną, zwrócić uwagę na rośliny zarodnikowe, głównie mszaki i paprocie, choć jest ich tutaj niewiele. Gatunkiem wyróżniającym runo leśne jest czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) występujący masowo, tworząc zwarty kobierzec, prezentujący się najefektowniej podczas kwitnienia, tj. w drugiej połowie maja. Roślina wydziela w czasie kwitnienia silną woń czosnku, co przy masowym jej występowaniu wyczuwa się także w powietrzu. Dzięki zawartości substancji czynnych, m.in. olejków eterycznych oraz witaminy C, jest szeroko stosowany w ziołolecznictwie. W okresie marzec - maj kwitnie miodunka plamista (Pulmonaria officinalis). Roślina o wysokości 15-30 cm, kwiaty ma początkowo różowe lub czerwone, później niebieskie. W tym samym kwiatostanie występują kwiaty o różnych kolorach. W składzie gatunkowym runa leśnego widzimy kwitnący na żółto ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna), a wczesną wiosną również pierwiosnka wyniosłego (Primula elatior) i zawilec gajowy (Anemone nemorosa). Charakterystyczne dla niego są kwiaty - pojedyncze, białe. Okres kwitnienia zawilca gajowego przypada na marzec i kwiecień. W skład runa leśnego wchodzi również fiołek leśny (Viola silvestris). To roślina wieloletnia od 5 do 20 cm wysokości. Okres kwitnienia przypada na kwiecień, maj i czerwiec.
      Przypuszcza się, że park został urządzony w połowie XIX wieku. Kiedyś stał tu dwór, wybudowany w II połowie XIX wieku przez rodzinę właścicieli dóbr w Kamionnej - Ożegalskich. Był murowany, parterowy, podpiwniczony (zachowały się fragmenty dworskiej piwnicy). Zbudowano go na planie prostokąta. Dach był dwuspadowy. Z terenu parku wyodrębnić należy budynek, zamieszkany przez emerytowanego leśnika oraz dawną leśniczówkę, znajdującą się na terenie prywatnym. Przed szkołą znajduje się plac zabaw dla dzieci, boisko do gry w kosza i piłkę nożną oraz siatkówkę.
     Wzdłuż parku wiedzie ścieżka rowerowa. Aby na nią wjechać należy na krzyżówce skręcić w prawo, w stronę szkoły, ale nie wjeżdżać na teren szkolny, lecz poruszać się asfaltową drogą, prowadzącą po obrzeżach parku.

Opiekę nad parkiem podworskim powierzono szkole. Uczniowie z pomocą leśniczego i mieszkańców wsi uporządkowali teren. Podczas realizacji projektu ,,Park Dworski" (pod patronatem Fundacji Partnerstwo dla Środowiska) uczniowie opisali wartości przyrodnicze, sporządzili skalę porostową, a także umieścili tablice informacyjne i wytyczyli trasę spacerową. Ma ona charakter przyrodniczo - historyczny.

Wejście do parku podworskiego w Kamionnej.

1. Wędrówkę rozpoczynami wchodząc z drogi asfaltowej, skręcając w prawo. Tuż przy wejściu, po prawej stronie ścieżki znajduje się wysoki, drewniany krzyż. Został on tu postawiony w 1910 roku z inicjatywy księdza Stanisława Stojałowskiego przez członków Stronnictwa Ludowego. Upamiętnia 500 rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem. Kilka kroków dalej, po lewej stronie, znajduje się drewniana altanka i miejsce na ognisko. Warto tu wypocząć po zwiedzeniu parku. Widzimy stąd boisko sportowe do piłki nożnej i ręcznej. Dalej usytuowana jest nowa szkoła z małymi klombikami od strony wejścia i dużym pasem zieleni. Następnie udajemy się wzdłuż szpaleru starych dębów szypułkowych. W przeszłości tworzyły półokrągłą aleję, a w ich cieniu stał dwór. Niektóre okazy rosły tu przed II połową XIX wieku, reszta została posadzona przez pierwszych właścicieli. Na przeciwko wschodniego skrzydła szkoły, między dębami wprawne oko może dostrzec niewielki ślad fundamentów dworu lub przylegającego doń budynku. Kilkanaście metrów za tym miejscem rząd drzew wyraźnie skręca w lewo i widoczna staje się wąska droga, którą idziemy dalej. Przechodzimy obok dwóch okazałych dębów szypułkowych, które należą do najstarszych i najbardziej okazałych na naszej ścieżce. Dąb szypułkowy zrzuca jesienią mniej więcej 70.000 żołędzi i 250.000 liści. Jesienią najpierw zmieniają one barwę na żółtobrunatną i czerwoną, a potem spadają. Dąb jest jednak bardzo dobrze przygotowany do wiosny: na jego długich, guzowatych gałęziach już zimą można dostrzec pąki, które na wiosnę rozwiną się i zamienią na nowe kwiaty i liście. Drewno dębowe wykorzystuje się na wiele sposobów: dawniej wytwarzano z niego statki i węgiel drzewny, dziś robi się zeń więźby dachowe, parkiet a także meble. Wysokość dorosłego drzewa to ok. 30-45 metrów. Maksymalna długość życia wynosi 500 - 1000 lat. Obchodzimy szkołę i jesteśmy na przeciwko tylnego wejścia do budynku. Obok znajduje się plac zabaw dla dzieci przedszkolnych i parking.

Przy tablicy z dekalogiem Św. Franciszka z Asyżu.

2. Jest to nasz drugi przystanek. W miejscu, gdzie znajduje się plac zabaw i parking oraz boczne skrzydło szkoły został wybudowany po 1863 roku dwór rodziny Ożegalskich herbu Kościesza. Majątek kupił Franciszek dla swojego syna Józefa Ignacego, a następnie zamieszkał tu z liczną rodziną. Wybudowany przez niego lub przez Józefa dwór wyglądem nie odbiegał od tradycyjnych dworków szlacheckich. Był murowany, parterowy i podpiwniczony. Ganek otoczony był bujną roślinnością: bluszczem lub winoroślą. Najstarsi mieszkańcy wsi mają w pamięci duży ogródek pełen kwiatów, które rosły na tym miejscu jeszcze wiele lat po rozbiórce domu. Wnętrze było pełne obrazów, fotografii i stylowych mebli. Tutaj rodzili się i umierali członkowie licznej rodziny właścicieli: Franciszka, Józefa Ignacego, Stanisława Juliana. Tutaj też odbywały się wesela i liczne przyjęcia urządzane dla gości, wśród których byli wojskowi, księża, rodziny szlacheckie z sąsiednich miejscowości. Po II wojnie światowej władze komunistyczne nakazały zburzyć dwór, grabiąc go uprzednio ze wszystkich cennych przedmiotów. Rodzina została wygnana i rozpierzchła się po kraju.

3. Idąc dalej drogą od zachodniej strony szkoły, spotykamy dwa okazałe dęby szypułkowe, a nieco dalej, w kierunku północnym dwa kolejne. Występują na nich porosty. Porosty są zbudowane z dwóch organizmów: grzyba i glonu, które są od siebie ściśle uzależnione. Grzyb dostarcza wodę z solami mineralnymi i zapewnia glonom "mieszkanie", natomiast sam korzysta ze związków organicznych, które wytwarza glon. Porostów często używa się jako biologicznych wskaźników zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, przede wszystkim dwutlenkiem siarki. Szczególnie wrażliwe są porosty o plechach krzaczkowatych. Średnio wrażliwe na zanieczyszczenia są porosty listkowate, a najodporniejsze skorupiaste. Te ostatnie można spotkać najczęściej na terenie parku.

4. Idąc dalej drogą w kierunku północnym zatrzymujemy się przy wejściu na właściwy, zalesiony teren parku. Schodzimy z asfaltowej drogi i stajemy między licznymi drzewami (klony jawory) porośniętymi bluszczem pospolitym. Bluszcz pospolity (Hedera helix) to pnącze o pędach długości 20-30 m, wspinających się po podporach, pniach drzew za pomocą licznych czepnych korzeni przybyszowych. Wokół drzew powleczonych bluszczem licznie występują czosnek niedźwiedzi a wiosną zawilce. Na drzewach zauważyć można piętrowe dziuple. W Polsce bluszcz jest gatunkiem rodzimym. Występuje na licznych stanowiskach w niemal całym kraju, z wyjątkiem północno-wschodniej Polski, gdzie występuje znacznie rzadziej. Bluszcz, jako ceniona roślina ozdobna, sadzony był i jest chętnie w parkach, ogrodach i na cmentarzach. Z tych stanowisk dziczeje i rozprzestrzenia się spontanicznie. To gatunek chroniony w Polsce od dawna. Obecnie jest to ochrona ścisła.

5. Skręcamy w prawo i podziwiamy kolejne rosnące tu dorosłe dęby szypułkowe. Idąc obok nich dochodzimy do granicy parku, gdzie rośnie trzmielina pospolita (Euonymus europaeas), krzew z rodziny dławiszowatych. Jest wysoki, rozłożysty, kwitnie w maju - czerwcu. Kwiaty ma niepozorne, jasnozielone, a owoce charakterystyczne - różowe, czterokomorowe torebki na długiej szypułce, nasiona białe, trujące, całe objęte pomarańczową osnówką.

6. Znajdujemy się w miejscu, w którym można wyjść z parku i podejść do znajdującego się kilkanaście metrów dalej fragmentu dawnej piwnicy dworskiej. Znajduje się na prywatnym terenie, ale można zbliżyć się do niej na odległość 2 metrów. Widoczne są resztki kamiennego muru i stare, drewniane drzwi. Obecny właściciel dobudował do tego fragmentu nowy budynek gospodarczy. Aby dojść do piwnicy musimy jednak przejść po bardzo wysokiej trawie i pokrzywach.

7. Kilka metrów od trzmieliny, w kierunku północnym znajduje się pięknie prezentujące się drzewo - jest to klon jawor (Acer pseudoplatanus). Korona jego jest rozłożysta, kora szara, łuszcząca się drobnymi płatami. Liście duże 5-klapowate o ostrych zatokach. Drzewo jasne, elastyczne, używane głównie w stolarstwie i kołodziejstwie.

8. Następnie kierujemy się na północ. Dochodzimy do reprezentacyjnego drzewa naszego parku - potężnego dębu szypułkowego noszącego nazwę "Czterech Braci". Jest to niezwykły okaz, z jednego pnia wyrastają cztery drzewa z okazałymi koronami.

9. Dochodzimy północnej granicy parku. Rośnie tu grochodrzew - robinia akacjowa - drzewo z rodziny bobowatych (motylkowatych). Liście ma nieparzystopierzaste, kwiaty różowe, purpurowe lub białe, zwykle pachną. Zebrane są w zwisające grona. Owocami są suche, płaskie, strąki długości do 10cm. Często jest sadzona jako drzewo ozdobne i miododajne. Dostarcza cennego drewna używanego w stolarstwie, bednarstwie. Patrząc w prawo widoczne jest stanowisko z czosnkiem niedźwiedzim, a wiosną z dużą ilością zawilców i pierwiosnków.

10. Następnie wchodzimy na wyraźnie widoczną i wyróżniającą się aleję grabową. Ma ona około 90 lat i prowadziła do dworu. Przez nią przejeżdżały dworskie kolaski, tutaj chętnie spacerowali Ożegalscy. Liczy dziś około 30 drzew wysokości 10-15 m i średnicy 50-80 cm. Grab pospolity jest jednym z najczęściej spotykanych drzew naszych lasów. Bardzo chętnie rośnie w sąsiedztwie buków i dębów. Gdy tylko pokażą się kwiaty lub owoce znika problem odróżnienia grabów od tych drzew. Liście graba są owalne, spiczasto zakończone, podwójnie ząbkowane brzegi. Kwiaty męskie i żeńskie występują na jednym drzewie. Owoc grabu jest żeberkowanym orzeszkiem i ma aparat lotny w postaci skrzydełkowej okrywy kwiatu. Sprawia ona, że owoc kołysze się na wietrze zanim spadnie na ziemię.

11. Idąc wzdłuż alei grabowej mijamy ciekawy okaz starego drzewa o liściach sercowatych i piłkowatych - to lipa drobnolistna - zwana "Trzy siostry". Drzewo ma ok. 17 m i wygląda pięknie z rozłożystymi i foremnymi koronami. Swoją nazwę zawdzięcza temu, że z jednego pnia wyrastają trzy pnie. Kora jest szara, spękana podłużnie. Liście ma asymetrycznie sercowate, zaostrzone. Można odróżnić ją od lipy szerokolistnej po rdzawych kępkach włosków w kątach nerwów na dolnej stronie liścia.

12. Z parku wychodzimy obok poznanych już klonów porośniętych bluszczem pospolitym i wchodzimy na asfaltową drogę gminną, skąd kierując się na północ, łatwo dojść do Kolumny Szwedzkiej. [więcej o Kolumnie >>>] Stąd można drogą powrotną powrócić do punktu wyjścia, albo schodząc w dół drogą asfaltową, po około 2 km marszu dojść do drogi powiatowej. W lewo prowadzi do Trzciany, w prawo - do centrum Kamionnej.

Po spacerze można wypocząć w altance, można też skorzystać z boisk, znajdujących się przed budynkiem szkolnym. Park dworski w Kamionnej jest miejscem, które ma wiele piękna. To piękno ma kolory czterech pór roku. Najpiękniej park prezentuje się jesienią, gdy pełen jest złoto - brązowych liście, układających się niczym barwny dywan ułożony pod nogami przechodniów. Tu można wiele się nie tylko wielenauczyć, ale także czerpać radość z piękna flory i krajobrazu. Warto tu przyjść.

Zobacz także >>>

Opracowanie trasy: Piotr Legień