ZABYTKOWE BUDYNKI GMINY TRZCIANA - DAWNA SZKOŁA W TRZCIANIE

     Najprawdopodobniej już w przyszłym roku, w momencie rozpoczęcia prac przy budowie sali gimnastycznej dla szkoły podstawowej i gimnazjum w Trzcianie, rozebrany zostanie budynek dawnej szkoły, w którym obecnie mieści się świetlica i szkolna kuchnia wraz ze stołówką. Od czasu do czasu odbywają się tu także zajęcia lekcyjne.

     Budynek Szkoły Powszechnej w Trzcianie - jak w książce "Było to w Trzcianie" podaje Aleksandra Młynarska" - został wybudowany w 1893 roku w miejscu zwanym "Stawiskiem". Przedtem musiały być tu stawy, w których prawdopodobnie hodowano ryby. Budynek postawiono z drewna, a dach przykryto papą. Na dachu była wieżyczka z blachy, na której umieszczono ruchomą, blaszaną chorągiewkę, ustawiającą się odpowiednio do wiejącego wiatru. Pośrodku wieżyczki zawieszony był zabytkowy dzwonek, pochodzący najpradopodobniej z trzciańskiego klasztoru kanoników regularnych. Odzywał się codziennie, punktualnie o 7.30, wzywając uczniów do szkoły.
    Budynek swoim kształtem przypomina dawny dworek szlachecki. Przed wejściem ma tradycyjny ganek, który przez dziesiątki lat ocieniony był pnączami dzikiego winogrona. Korytarz rozdzielał budynek na dwie połowy. Od strony wschodniej mieściła się klasa szkolna, od zachodniej trzypokojowe mieszkanie kierownika szkoły. Brak było łazienki, a ubikacja polowa znajdowała się obok budynku gospodarczego. Z korytarza prowadziły na strych drewniane schody. Pod schodami ulokowano spiżarnię. W pokojach i sali lekcyjnej wybudowano piece kaflowe, ogrzewane drewnem i węglem. W kuchni kierownika szkoły był duży piec kuchenny z kociołkiem do podgrzewania wody i piecem chlebowym, w którym można było za jednym razem upiec 6 bochenków chleba.

    Dzieje tego budynku ściśle związane sa z historią wsi. Dobrze ten obiekt pamięta jeszcze starsze pokolenie mieszkańców. O związkach  budynku z historią wspomina również szkolna kronika. Podaje ona np. taką informacje z czasów I wojny światowej: "W połowie grudnia 1914 ewakuowano Trzcianę; pozostało tylko kilka rodzin, między niemi i ja z dziećmi. Odbyła się tu straszna bitwa przez parę dni z rzędu, a kule powybijały szyby i poprzebijały ściany, drzwi tak, że szkoła przedstawiała okropny widok. Dnia 22.XII. 1914 nadeszły wojska pruskie, które wykonały przez trzy dni szturmy, skutkiem tego wojska rosyjskie cofnęły się z Trzciany i Leszczyny. W pierwszych dniach stycznia usunęły się wojska austrjackie i pruskie, a ich miejsce zajęły treny austrjackie, które tutaj pozostały do kwietnia. W szkole znajdował się przez ten czas areszt dla żołnierzy. W maju przybył inspektor szkolny p. Pietrzykowski i zarządził rozpoczęcie nauki od 1 czerwca do końca lipca. Podjęłam więc naukę w sali kancelarji gminnej, która poprzednio służyła jako szpital wojenny i w takiej to sali obryzganej krwią, niebielonej, odbywała się nauka do 15.VII.1915 to jest do chwili, kiedy sami rodzice przestali posyłać dzieci do szkoły z powodu robót polnych". Wiele ciekawych informacji o tej, zabytkowej szkółce podaje we wspomnianej już książce pani Aleksandra Młynarska.

     Kilka lat temu zabytkową szkołą w Trzcianie zainteresował się redaktor "Gazety Krakowskiej" Jan Salamon. Napisał krótki, ale wymowny tekst pod tytułem "Ocalmy zabytkową szkołę".

"O Trzcianie, wiosce w tarnowskiej gminie Żegocinie, pisał w swych "Kronikach" Jan Długosz. Przy przelotowej trasie z Krakowa przez Gdów i Łapanów, w centrum Trzciany, obok szkoły podstawowej, znajduje się widoczny na zdjęciu zabytkowy budynek starej szkoły, w którym mieści się obecnie stołówka. Niestety, szkoły w Trzcianie nie stać obecnie na jej remont. Może przypomni sobie o nim tarnowski Wojewódzki Konserwator Zabytków ? Szkoda bowiem, aby spotkał go los wiśnickiej "Koniuchówki", którą rozebrano".      Ten sam problem poruszyła pani Aleksandra Młynarska, która w swojej książce przypomina, że jej mama - Genowefa Młynarska - wielce dla Trzciany zasłużona nauczycielka, podczas uroczystości przejścia na emeryturę, na spotkaniu z nauczycielami powiedziała: "Budynek starej szkoły jest obiektem zabytkowym, należy go chronić, remontować i zachować dla potomności/.../ wykorzystać go na Muzeum Regionalne w Trzcianie, które należałoby tu w Trzcianie zorganizować, gdyż dla zachowania ciągłości naszej historii musimy chronić zabytki świadące o dawnej kulturze naszego społeczeństwa".

     Jak się dalej ułożą losy tego budynku, trudno jeszcze w tej chwili powiedzieć. Czy uda się go uratować od zagłady ? Jeśli nie może stać w tym miejscu, bo będzie tu sala gimnastyczna, to może warto go przenieść w inne miejsce  i przy okazji odremontować, a także urzadzić w nim muzeum regionalne - tak sugerują m. in. nauczyciele historii trzciańskich szkół, żywo zainteresowani zarówno uratowaniem tego budynku, jak i utworzeniem muzeum regionalnego. Tylko skąd wziąć na to pieniądze ? - pytają samorządowe władze gminy.